5-mavzu. Keramik materiallar ishlab chiqarish texnalogiyasi Ma’ruza rejasi

Yarim quruq usulda xom ashyo komponentlari quritiladi, bo‘laklanadi, maydalanadi va yaxshilab aralashtiriladi. Bu usulda keramik buyumlar 8-12% namlikdagi xom ashyo massasini 15-40 MPa bosimda presslab olinadi. Bunda buyum ishlab chiqarish sikli ikki marta qisqaradi, buyum aniq olchamlarda va qirralari to‘g‘ri holda qoliplanadi va yoqilg‘i 30% tejaladi (3.2-rasm).
Quruq usul yarim quruq usulning rivojlantirilgan zamonaviy usuli bo‘lib, presskukun 2–6% namlikda bo‘ladi. Bunda xom ashyo massasidan tayyorlangan buyumni quritishga zarurat bo‘lmaydi. Bu usulda zich keramik buyumlar-plitkalar, yo‘lka g‘ishtlari, fayans va chinni buyumlar tayyorlanadi.
Shliker usuli xom ashyo massasi (namligi 40%) ko‘p komponentli bo‘lganda, notekis tarkibli va qiyin pishadigan komponentlar bo‘lsa, murakkab shakldagi buyumlarni qoliplashda quyma uslubiyat zarur bo‘lganda ishlatiladi.



1-rasm. Keramik g‘isht ishlab chiqarish texnologik sxemasi:
1 - gil karycri; 2 –ekskavator; 3 - gil zaxirasi; 4 –vagonetka; 5 –yashikli uzatgich;
6 –qo‘shimchalar; 7 –begunlar; 8 –valeslar; 9–tasmali press; 10 –keskich; 11 – taxlovchi
moslama; 12 –telejka; 13 –quritish xonalari; 14 –tunnel pechi; 15 –o‘ziyurar telejka;
16 –omborxona.



2-rasm. Tasmali vakuumli press:
1–shnekli val; 2 –presslovchi golovka; 3 –munshtuk; 4 –gilli brus; 5 –parrak; 6 - vakuumkamеra interval; 7 –panjara: 8 –gilni ezg‘ilovchi moslama.


Buyumlarni quritish. Buyumlar pishirishdan avval 5-6% namlikgachaтquritilishi kerak, aks holda ular notekis kirishishi, darz ketishi va shakli o‘zgarishi mumkin. Buyumlar tabiiy va sun'iy usulda quritiladi. Buyumlar tabiiy usulda 10–15 kun bostirmalarda quritiladi va quritish jarayoni havoning nisbiy namligi va haroratiga bog‘liq bo‘ladi. Buyumlar sun'iy quritish usulida davriy va doimiy ravishda ishlaydigan maxsus quritish kameralarida amalga oshiriladi. Kameralar pishirish xumdonlari tutun gazlari, maxsus xumdonlarda hosil qilingan gazlar (120–150'C) bilan isitiladi. Buyumlar 1-3 sutka davomida quritiladi.