5-мавзу: Жисмоний тарбия дарсларини ташкил қилиш шакллари режа: Мавзуга кириш Жисмоний маданият дарсини ташкиллаш

Жисмоний маданият дарсининг тузилиши. Жисмоний маданият дарслари билан боғлиқ масалаларнинг энг муҳими уни қандай тузиш масаласидир. Дарсни тузилиш қонуниятлари ҳақида гапиришдан аввал уни қандай структуравий бирликлардан ташкил топишини аниқлаб олиш ва ривожлантириш керак бўлади. Аввалига дарс ҳақида фикр билдира ётиб уни таркибига киритилган жисмоний машқлар, уларни кетма-кетлиги ва давомийлигига қараб, “дарс схемаси” атамаси қўлланила бошланди. Кеийнчалик дарсга қўйилган вазифалар ва уларни ҳал қилиш учун танланган жисмоний машқлар уларнинг меъёри (дозаси)га қараб, “дарс режаси” деган атамалар қўлланилди.
“Дарсни структураси” деган атама биринчи маротаба В.В. Белинович томонидан (1939) қўлланилди ва ўринли равишда дарсни тузилиши деб тўғри номланди. Белинович дарсни тузилиши дарснинг вазифалари ва унда амалга ошириладиган жисмоний тарбияни мазмуни билан боғлиқлигини уқтиради.
Н.Н. Ефремов (1959) биринчи маротаба “дарснинг тузилиши” деган тушунчага таъриф беришга уринди ва дарс структураси деганда машғу-лотни таркибий (кириш, тайёрлов, асосий ва якунлов) қисмларини ўзаро жойлашиши ва муносабатини назарда тутди холос.
К.А. Кузминанинг фикрича (1960) эса дарснинг тузилиши – бу уни қисмларининг сони, уларнинг аҳамияти ва мазмуни, кетма-кетлиги ва дарсни ҳар бир қисмини давомийлиги деб таъриф берди.


4 . Жисмоний маданият дарсларида ўқувчилар
фаолиятини ташкиллаш усулияти ва мустақил шуғулланиш
малакаларини шакллантириш

Умумий таълим мактаблари, касб-ҳунар ва академик лицейлар, гим-назиялар, коллежлар, олий ўқув юртлари ва бошқа таълим муассаса-ларида ўтказиладиган Жисмоний маданият дарсларида ва бошқа жис-моний машқлар билан шуғулланиш машғулотларида иштирок этаётган ўқувчиларнинг фаолияти бошқарилади.

Ўқувчилар фаолиятини бошқариш деганда машғулот давомида ўқитувчи режасига мувофиқ жисмоний машқларни бажаришни ташкил-лаш услубиятини тушунамиз.
Таълим-тарбия жараёнида жисмоний тарбия ўқитувчилари, ўқувчи-лар фаолиятини Жисмоний маданият дарсларида бирваракайига (фронтал), узлуксиз-улаб, гуруҳчаларга ажратиб, яккама-якка ва айланиб юриб машқ бажариш услубиятлари орқали ташкиллайдилар.