5-Mavzu: ertaklar va uning turlari

Amaliy mashg‘ulot

1. 
   Adabiy ertak haqida gapiring.
   
2. 
   Adabiy ertaklarning xalq ertaklaridan farqli va uyg’un jihatlari to’g’risida mulohaza yuriting.
   
3. 
   O’zbek ijodkorlarining adabiy ertaklari haqida fikr bildiring.
   
4. 
   Chet el ijodkorlarining adabiy ertaklari haqida fikrringizni bayon qiling.
   

Chumchuqcha

(Ertаk)

Mahmud Murodov
Bоr ekаn-u, yo‘q ekаn. Bir uyning bo‘g‘otida chumchuq oilasi yasharkan. Ota bilan ona palaponlarga galma-gal ovqat tashishar ekan... Chumchuq bolalari asta-sekin mayin pat chiqarishibdi. Keyin qalin patlar kiyib olishibdi. Bir kuni eng katta chumchuq bola tavakkal qilib inidan sakrab yerga tushibdi. Uning hech qayeri og‘rimabdi. Chunki u sekin tushibdi. Uning sekin tushishiga qanotlari yordam beribdi. Chumchuqchaning o‘z holicha ovqat yeyayotganini ko‘rib ota-onasi xursand bo‘libdi.

Buni ko‘rgan boshqa chumchuq bolalari ham inidan tushib kelishibdi. Ota-onasi ular oldida “chiriq-chiriqchiriq“ deb parvona bo‘libdi. Bu “chiriq-chiriq“ degani “yashanglar, bolalarim“, degani ekan. Shu tarzda oradan bir necha kun o‘tibdi.

Bir kuni Ahmad degan bola qo‘lida rogatka bilan kelib qolibdi. U tekkanga tegib, tegmaganga kesak otadigan bola ekan. Ahmadning daraxtda shoxdan shoxga qo‘nib, qurtqumursqa terib, yayrab o‘ynab yurgan chumchuqlarni ko‘rib g‘ashi kelibdi. U rogatkasidan ona chumchuqni mo‘ljallab tosh uchiribdi. Buni eng katta chumchuq bola sezib qolibdi. U ko‘ksini qalqon qilib, onasini to‘sibdi, lekin tosh zarbidan shu zahoti pitirlab yiqilibdi. Ahmad sevinib: “Tegdi, tegdi!“ – deb qichqiribdi. Lekin o‘ziga qarab irillab kelayotgan itni ko‘rib qochib qolibdi. Ona chumchuq bolasi oldida gir-gir aylanibdi. Bolasining bir oyog‘i singan ekan. Chumchuqcha bir necha bor “chiriq-chiriq“ debdi.

Bu: “Onajon, meni dunyoga keltirdingiz, boqdingiz, o‘stirdingiz. Siz uchun jonimni berishga tayyorman“, degani ekan. Shu payt it chumchuqchani asta labiga qisibdida, egasi Rahimjonning oldiga olib boribdi. Rahimjon darrov chumchuq­chaning oyog‘iga cho‘p bog‘labdi. Uni yashikka solib boqibdi. Ona chumchuq ham ovqat keltirib turibdi. Hozir chumchuqcha tuzalib ketganmish. Endi u o‘zi mustaqil yasharmish. Lekin har kuni onasiga salom berib, Rahimjonga rahmat aytib o‘tishni sira unutmasmish.