5 мавзу. “Буйрак ва сийдик йўллари касалликларида ҳамшира парвариши”

Сийдик тош касаллиги (уролитиаз, нефролитиаз)
Сийдик тош касаллиги бемор сийдик аъзоларида тош пайдо бўлиши билан характерланадиган касалликдир.
Касалликнинг клиник белгилари тошнинг жойлашган ўрни, унинг ўлчамларига, касалликнинг асоратсиз ёки асоратли (тана ҳароратининг кўтарилиши, анамнезида сийдик йўлларида операция ўтказганлиги, сийдик йўллари ривожланиш туғма анамолияларининг мавжудлиги) кечишига боғлиқ ҳолда намоён бўлади.
Сийдик тош касаллигида оғриқ муҳим аҳамият касб қилиб, унинг характери, жойлашган ўрни, қайсидир аъзога узатилишига қараб тахминий ташхис қўйиш ва шунга асосан, беморга ёрдам кўрсатиш мумкин.
Тошлар: буйрак косачасида, жомида, сийдик найининг юқориги, ўрта ва пастки қисмларида, қовуқда, сийдик чиқарув каналида ва эркакларда простата безида жойлашган бўлиши мумкин.
Сийдик тош касаллиги ташхиси қўйилган беморларни даволаш тошнинг ўлчами, касалликнинг клиник кечишига қараб қуйидагича бўлиши мумкин:

1. 
   Консерватив даволаш.
   
2. 
   Оператив даволаш.
   

Консерватив (дори-дармон билан) даволаш.
Сийдик тош касаллигини консерватив даволаш 4 турга бўлиш мумкин:

1. 
   Буйрак санчиғи пайтида оғриқсизлантириш.
   
2. 
   Сийдик тошларини эритишга қаратилган терапия (литолитик терапия).
   
3. 
   Кичик ўлчамли сийдик тошларини сийдик йўлларидан чиқиб кетишини тезлаштиришга қаратилган терапия (medical expulsive therapy).
   
4. 
   Сийдик тошларини сийдик аъзоларида пайдо бўлишини олдини олишга қаратилган даво (профилактика ёки метафилактика).
   

Оператив даво.
Сийдик тош касаллигини оператив даволаш қуйидаги турларга бўлиш мумкин:

1. 
   Эсктракорпорал зарба тўлқинли литотрипсия.
   
2. 
   Эндоурологик операциялар.
   
3. 
   Анъанавий операциялар.
   

Экстракорпорал зарба тўлқинли литотрипсия - ЭЗТЛ
Бу буйрак ва сийдик найларидаги ўлчами 2,0 смгача бўлган тошларни масофадан туриб, тери бутунлигини бузмасдан, зарба тўлқинлар ёрдамида майдалаш усулидир (29-расм).

Ушбу амалиёт 30 минутдан 60 минутгача давом қилиши мумкин, бунда бемор енгил умумий оғриқсизлантириш остида бўлади. Амалиётдан кейинги даврда майдаланган тошларнинг сийдик йўллари бўйлаб ҳаракати буйрак санчиғи билан кечиши мумкин, шунинг учун оғриқ қолдирувчи воситалар, спазмолитиклар қўлланилади. Беморларга кун давомида суюқлик қабул қилишни чегаралаш тайинланади. Беморлар тана ҳароратини назорат қилишлари, идишга сийишлари, сийдикда тузлар борлиги ёки майдаланган тош бўлаклари сийдик билан ажралган ҳолда, тош таркибий қисмларини аниқлаш мақсадида уларни йиғиб қўйишлари лозим бўлади. Шифокор тавсиясига кўра, беморларга қайта тиббий кўрикларга мурожаат қилишлари тавсия қилинади.