5 мавзу. “Буйрак ва сийдик йўллари касалликларида ҳамшира парвариши”

Буйрак санчиғи клиник аломатлари:
Бел соҳасида (ўнг ёки чап томонда) кучли оғриқ кузатилиб, бу оғриқ белдан қорин томонга тарқалиши билан харакатерланади (27-расм). Оғриқ белдан қовурға ости соҳаси, ёнбош соҳа, қов усти ва ташқи жинсий аъзолар соҳасига, соннинг олдинги ва ички юзасига тарқалиши (иррадиацияланиши) мумкин.
Оғриқ бир неча сониядан бир неча соатгача давом этиши мумкин. Оғриқ билан бирга қуйидаги симптомлар кузатилиши мумкин:

• 
  сийдикда қон бўлиши (гематурия)
  
• 
  дизурия
  
• 
  ошқозон-ичак тракти томонидан кузатиладиган белгилар (кўнгил айниши, қайт қилиш, ич келмай қолиши, қорин дам бўлиши, дефекация актига сохта қистов ёки ич кетиши).
  

Бемор жуда хам бетоқат бўлиб, ўзини қўярга жой топа олмайди (“қафасга тушган шер” белгиси).
Сийдик йўллари инфекцияси бўлганда тана ҳароратининг кўтарилиши кузатилиши мумкин.
Буйрак соҳаси пайпасланганда оғриқли бўлиб, ўша томонда туртки белгиси мусбат бўлади.
Ультратовуш текширувида буйрак жом-косача тизимининг кенгайганлиги (сийдик димланиши аломати), айрим беморларда буйрак санчиғига олиб келган сабаб (масалан, тош) аниқланиши мумкин.
Диагнозни аниқлаштириш учун ультратовуш текширувидан ташқари рентгенологик текширув ва хатто компюьтер томография ҳам ўтказилиши мумкин.
Буйрак санчиғини бошқа касалликлардан фарқ қила билиш керак.

1. 
   Ўнг томонлама буйрак санчиғини ўткир аппендицит билан қиёсий ташхислаш керак. Ўткир аппендицитда оғриқ эпигастрал соҳадан бошланиб, кейинчалик киндик атрофида ёки ўнг ёнбош соҳасига кўчиши кузатилади. Қорин пардасининг таъсирланиш симптомлари мусбат бўлади. Ультратовушли текширувда буйрак ва сийдик найларида сийдик димланиб қолганлиги аломатлари (уретерогидронефроз) аниқланмайди.
   
2. 
   Ўткир холецистит ўнг қовурға ости соҳасида қаттиқ оғриқ чақиради, у тўсатдан пайдо бўлади, ўнг ўмров усти чуқурчаси ва ўнг кўракка тарқалади. Оғриқ, қоидага биноан, парҳезни бузгандан сўнг пайдо бўлади (асосан, ёғли таомлардан кейин), баъзан кўзнинг оқида ва терида сарғайиш кузатилади. Пайпаслаганда қориннинг ўнг томонида мушакларнинг таранглашиши аниқланади, ўт халта катталашган, оғриқли бўлади. Ультратовушли текширувда ўт халта катталашган, йўллари кенгайган ёки тош аниқланиши мумкин.
   
3. 
   Ошқозон ёки 12 бармоқли ичакнинг тешилган яра касаллигида эпигастрал соҳада кучли «ханжар тиққандай» оғриқ билан бошланадии, бу оғриқлар яра тешилганда тўсатдан пайдо бўлади, кейин перитонит клиникаси кузатилади: бемор қимирламай ётади, қорин девори “тахтадек” таранглашган бўлади. Қоринни перкуссия қилганда жигар усти соҳасида тўмтоқ товуш ўрнига тимпаник товуш аниқланади. Рентген текширувида қорин бўшлиғида, жигар соҳасида ўроқ шаклидаги эркин газ аниқланади.
   
4. 
   Ўткир панкреатит эпигастрал соҳада кучли оғриқ намоён бўлади, оғриқ умуртқага тарқалувчи, белбоғга ўхшаб иррадиацияланувчи хусусиятга эга бўлади. Перитонит белгилари кузатилади, қонда ва сийдикда диастазанинг миқдори ошади.
   
5. 
   Бачадондан ташқарида ҳомиладорлик қориннинг пастки қисмида доимий оғриқ, қорин пардасининг таъсирланиш симптомлари билан характерланади. Ички қон кетиш белгилари кузатилади: бемор ранги оқарган, пульси тезлашган, бош айланиши, кўз олди қорнғилашуви, ҳолсизлик. Анамнезидан: менструал цикл ўз вақтидан кечикаётганлиги аниқланади.