5-мавзу: бозор иқтисодиётининг мазмуни ва белгилари

Меҳнат (ишчи кучи) биржаларида эса ишчи кучи эгаси билан уни ёлловчи корхона ўртасида ишчи кучига бўлган талаб ва таклифни мувофиқлаштиради. Меҳнат биржалари ишсизларни ҳисобга олиш, корхоналаридаги бўш иш жойларини ўрганиш, ишсизларга ишсизлик нафақасини тўлаш ва моддий ёрдам кўрсатиш, ишчиларни қайта тайёрлаш ва малакасини ошириш, янги ихтисосликка ўргатиш билан шуғулланади.
Бозор инфратузилмаси тизимида молия кредит муноса-батларига хизмат қилувчи муассасаларнинг ўрни беқиёс. Улар молия бозори, унинг асоси бўлган капитал бозорини шакллантиради ва амал қилиш тартиб қоидаларини белгилайди.
Бозор инфратузилмасида банклар, суғурта компаниялари солиқ ва божхона идораларидан иборат молия-кредит муассасаларнинг ўрни, аҳамияти катта.
Ўзбекистонда ҳам бозор иқтисодиётига ўтиб борилиши билан ҳозирги вақтда бозор инфратузилмаси жаҳон талаблари даражасида шакллантирилмоқда. Банк молия, солиқ тузилмалари, фонд ва товар хом ашё биржалари, суғурта, аудиторлик, лизинг компаниялари ва бошқа бозор тузилмаларининг янги тармоғи вужудга келтирилди. Қимматли қоғозлар бозорининг фаолияти кучайтирилмокда. Марка-зий Осиёда энг йирик замонавий компьютер техникаси ва телекоммуникация тизими билан жиҳозланган биржа маркази ишга туширилади. Энг муҳими, бозор тузилмалари амалда ишлай бошлади, умуман бозор инфраструктураси шакллантирилди ¹.
Иқтисодни эркинлаштириш, унинг самарали ишлаши ва ҳақиқий бозор иқтисодиётини шакллантиришда бозор инфратузил-масини тўла куч билан ишлашга бевосита боғлиқдир. Шунинг учун ҳам республикада бозор инфратузилмасининг ҳуқуқий асослари яратилмоқда.
Ўзбекистон Республикасининг «Биржалар ва биржа фаолияти» тўғрисидаги (1992 йил) «Қимматли қоғозлар ва фонд биржаси тўғрисида», «Қимматли қоғозлар бозорининг фаолиятини кучай-тириш механизми тўғрисида», «Акциядорлик жамиятлари ва акциядорларнинг ҳуқуқларини химоя қилиш тўғрисида», «Банклар ва банк фаолияти тўғрисида», «Суғурта тўғрисида», (1993 йил) Ўзбекистон республикаси Олий Мажлиси Қонунлари ва Республика Вазирлар Маҳкамасининг бир неча қарорлари қабул қилинган.
Шундай қилиб, бозор инфратузилмасининг яратилиши ўз навбатида миллий бозорнинг шаклланиши ва барча бозор турлари-нинг фаолият кўрсатиши, шунингдек давлатлараро иқтисодий ало-қаларни тартибга солишни таъминлашда ҳам хизмат қилади.

1.

1

1

1

1. И.А.Каримов. Ўзбекистон иқтисодий ислоҳотларни чуқурлаштириш йўлида Т. «Ўзбекистон» 1995 й. 97 бет

1