5-мавзу: бозор иқтисодиётининг мазмуни ва белгилари

Mintaqaviy (regeonal) bozor bu bir makonda, territoriya jixatdan bir-biriga yaqin bo’lgan regionlar, hududlar bozori bunga Markaziy Osiyo bozori, G’arbiy Yevropa bozorlarini ko’rsatish mumkin. Markaziy Osiyo bozorida 4 ta davlat O’zbekiston, Qozog’is-ton, Tojikiston, Qirg’iziston respublikalari ishtirok etmoqdalar. Bu bozor ixtisoslashuvi natijasi bo’lib, unda milliy bozorga nisbatan imkoniyatlar keng bo’lib, tovar turlari ancha keng va mehnat taqsimotini chuqurlashuvi va ishlab chiqarishni integrasiyalashuvi tufayli tovar ayirboshlash ko’lamini ham kengayishiga turtki beradi.

Milliy bozor – har bir mamlakatning bozori. (Bu O’zbekiston bozori, Turkiya bozori, Xindiston bozori, Amerika bozori, Rossiya bozori, boshka mamlakatlar bozori). Bu bozorda har bir millatning, halqning qadimdan rivojlanib kelayotgan an’anaviy mahsulotlari, ya’ni tovarlari sotiladi. O’zbekiston bozorida bugun kulolchilik, qandolatchilik, zargarlik, do’ppi, to’n, turli tuman zarxal buyumlar, temirchilik buyumlari muhim o’rin tutmoqda.

Jahon bozori xalqaro mehnat taqsimoti tufayli turli mamlakatlar o’rtasidagi oldi-sotdidan tashkil topadi. Jahon bozorida mamlakatlar ishlab chiqaradigan tovarlarning barchasi emas, balki mamlakatlararo ayirboshlanishi zarur bo’lgan tovar turlarigina sotiladi. Jahon bozorida tovar ayirboshlanishi cheklangan bo’ladi. Ular asbob-uskunalar, texnika, texnologiya, neft, gaz, tosh-ko’mir, metall, paxta tolasi, choy, kofe, jun, yog’och kabi tovarlardan iborat bo’ladi. Mintaqaviy, mahalliy, milliy bozordagi ko’pgina tovarlar jahon bozoriga chiqmaydi.

Bozor eng avvalo milliy, so’ngra baynalminallashuv natija-sida rivojlanib, to’yinib, jahon xalqaro bozorga qo’shiladi.