5. Mavzu Arpa va javdar biologiyasi va etishtirish texnologiyasi. Reja

O‘zbekistonda bahorgi arpaning unumli arpa, duvarak arpani Temir navlari keng tarqalgan.

Tuproqni ishlash. Sug‘oriladigan erlarda bahorgi arpa ekiladigan dalalar 25-27 sm chuqurlikda kuzgi shudgor qilinadi. Lalmikorlikda kuzgi shudgor 20-22 sm chuqurlikda o‘tkaziladi. SHamol eroziyasiga uchragan maydonlarda tuproq ploskorezlar bilan ishlansa yaxshi natija beradi.

Tuproqda nam ko‘p bo‘lsa, og‘ir g‘ildirakli traktorlardan foydalanishdan voz kechish kerak. Tuproq zichlanishining oldini olish uchun bir necha ish jarayonlarini bir yo‘la o‘tkazish kerak. Ishlovlar tuproq asosiy ishlanishiga ko‘ndalang yoki unga burchak beruvchi asosida o‘tkaziladi.

Ekish. Ekish uchun 1-sinf talablariga javob beruvchi, 1000 dona urug‘ massasi 40 g, o‘sish kuchi 80 % kam bo‘lmagan urug‘lardan foydalaniladi.

Ekish. Ekish uchun 1-sinf talablariga javob beruvchi, 1000 dona urug‘ massasi 40 g, o‘sish kuchi 80 % kam bo‘lmagan urug‘lardan foydalaniladi.

O‘zbekistonda bahorgi arpa juda erta, fevral oyida, mart oiyning boshlanishida, er etilishi bilan ekiladi. Ekish muddatini kechiktirish hosildorlikning keskin pasayishiga olib keladi.

Sug‘oriladigan erlarda ekish me’yori 4-4,5 mln unuvchan urug‘/ga. lalmikorlikda nam bilan ta’minlanganlik bo‘yicha mintaqalarda 80-110 kg/ga ekiladi.

Ekish chuqurligi 4-6 sm. Urug‘lar nam tuproqka ekiladi. Texnologik izlar koldirilganda SPR-6, SZ-3,6, SZP-3,6 yoki seyalka kultivator SZS-2,1, SZS-2,1 seyalkalarilaridan foydalaniladi. Izlar 1800 yoki 1400 mm qilib qoldiriladi. Bunda 6-7 va 18-19 ekadigan apparatlar biriktiriladi.

O‘g‘itlash. Sug‘oriladigan sharoitda qo‘llanilgan ma’danli o‘g‘itlarning samaradorligi yuqori bo‘ladi. Sug‘oriladigan erlarda azotli, fosforli, kaliyli o‘g‘itlarni to‘la me’yorda berish hosildorlikni va hosil sifatini keskin oshiradi.

Ekish bilan ta’sir kiluvchi modda hisobida gektariga 15-20 kg granulalangan superfosfat yoki nitrofoska solinadi.

Sug‘oriladigan erlarda bahorgi arpa uchun ma’danli o‘g‘itlarning yillik me’yori azot 120-150, fosfor 80-100, kaliy 40-60 kg/ga tashkil qiladi. Gektariga 15-20 t go‘ng solish hosildorlikni 8-10s/ga oshiradi.

Mikroelementlardan bor, molibden, mis, ruxni qo‘llash hosildorlikka ijobiy ta’sir ko‘rsatadi. Urug‘larni ekishdan oldin 1 s uruqqa 10 g bor, 30 g mis, 18 g marganets, 12 g rux qo‘shiladi.

Lalmikorlikda gektariga R40-60,K30-40 kg solinadi. Pivobop arpa uchun azotli o‘g‘itlar me’yori 30-40 % kamaytiriladi. Sug‘orish, ekin parvarishi, hosilni yig‘ishtirish bahorgi bug‘doyniki singari.