5-Ma’ruza. Xaroratni o`lchash usullari va asboblari

Rasm.3.16. Fotoelektrik pirometrlarni prinsipial sxemasi.

800-13000S chegarada temperaturani o`lchovchi FEP-4 fotoelektrik pirometri (rasm 3.16) nurlarni yo`naltiruvchi fokuslovchi ob’ektiv 1 va qizil yorulik filьtri kassetasining yuqori tirqishi orqali fotoelement 3 ga yo`naltiradi. Pastki tirqish orqali esa, yorulik oqimi bo`yicha aks ta’sir signalini hosil qilish maqsadida kuch blokining chiqish kaskadining anod zanjiriga ulanib qizdirilayotgan lampadan chiqayotgan nurlar beriladi. O`zgaruvchan tok manbaidan o`ramga berilayotgan manbaa ta’sirida kasseta tirqishi 50 gts chastota bilan nurlarni uzib tebranadi.
Kasseta tirqishining tanlangan formasiga qarab, fotoelementga sinusoidal ravishda o`zgaruvchi yorulik oqimi yuboriladi. Natijada, elektron kuchaytirgichga, fotoelementga kelayotgan nurlar farqiga mos ravishda, hosil bo`layotgan fototoklar farqiga mos amplitudali o`zgaruvchan kuchlanish beriladi. SHu sababli, lampa zanjiridagi tok avtomatik ravishda fotoelementning ikkala yorulik manbaidan berilayotgan nurlar tenglashguncha o`zgaradi. Ushbu tokning o`zgarmas qarshilikda hosil qilgan kuchlanishlar tushishi, o`lchanayotgan temperaturaga mos bo`ladi.
Bu o`lchov asboblarining aniqlik sinfi 1.
FEP-3 fotoelektrik pirometrlarida, temperaturani fototok qiymatiga qarab to`ridan-to`ri o`lchanadi.
To`la nurlanish pirometrlari. Radiatsion pirometrlar. Bu pirometrlar yordamida temperaturani o`lchash isitilgan jismlarni issiqlik nurlanishlaridan foydalanishga asoslangan. Pirometr (rasm 3.17) yordamida ushlab qolinayotgan issiqlik nurlari yiuvchi linza 1 yordamida termobatareya ko`rinishidagi termo sezgir element (4) da (ketma-ket ulangan termoparalar) kontsentrlashadi. Nur oqimi yiuvchi linza yordamida termoparalar ishchi kovsharlariga yo`naltiriladi va ularni isitilish darajasiga qarab nur taratuvchi jism teperaturasi aniqlanadi. Ikkilamchi o`lchov asbobi sifatida pirometrik millivolьtmetrlar yoki avtomatik potentsiometrlar ishlatiladi.
To`la nurlanish pirometrlarining afzalligi o`lchash usulining ob’ektivligi, aloxida manbaaning kerakmasligi, hamda o`lchash natijalarini masofaga uzatish imkonining mavjudligi. Ammo ularning aniqligi oldingi pirometrlardan pastroq. SHkalasi bir tekis emas.