5-Ma’ruza Tok transformatorining ulanish sxemalari

Tok transformatorlarining uchburchakka ulangan chulg‘amlariga releni yulduz sxemasini ulash.
Tok transformatorlarini har xil nomli ikkilamchi chulg‘amlarini ketma-ket ulanishlaridan uchburchak hosil bo‘ladi (5.6-rasm).
Yulduz sxema bo‘yicha ulangan relelar uchburchakning uchlariga ulanadi. 5.6-rasmda berilgan toklarning tarqalishidan ko‘rinib turibdiki, har bir reledan ikkita faza toklarining geometrik farqlariga teng bo‘lgan tok oqadi:


;

5.6-rasm. Tok transformatorlarining uchburchakka ulangan chulg‘amlariga releni yulduz sxemasini ulash.

Bu formulalar asosida reledan oqadigan tok I_r1, I_r2 va I_r3 ni har xil qisqa tutashuvlarda topish mumkin.

Tok transformatorlarining ikkilamchi chulg‘amini uchburchak sxema bo‘yicha ulanishi quyidagi xususiyatlarga ega:

1. 
   Reledan toklar hamma tur qisqa tutashuvlarda o‘tadi va shuning natijasida bu sxema bo‘yicha tuzilgan himoya hamma tur qisqa tutashuvlarga ta’sir javob beradi.
   
2. 
   Reledagi tokning fazadagi tokka nisbati qisqa tutashuv turiga bog‘liq.
   
3. 
   Nol ketma-ketlik toklari tok transformatorlarining ikkilamchi chulg‘amlari uchburchagidan chetga chiqmaydi.
   

Bundan kelib chiqadiki, yer orqali qisqa tutashuvlarda relega faqat to‘g‘ri va teskari ketma-ketlik toklari ta’sir etadi (oqadi) yoki qisqa tutashuv toklarining qismi oqadi (5.1-jadval).
Yuqorida ko‘rilgan sxema asosan differensial va distansion (masofali) himoyalarda qo‘llaniladi.
5.1-jadval

Q.T turi	Shikastlangan faza	Fazadagi toklar	Reledagi toklar
			I IA–IB	II IB–IC	III IC–IA
ikki fazali	A, B	IB=–IA; IC=0	2IA	IB	–IA
	B, C	IC=–IB; IA=0	–IB	2IB	IC
	C, A	IB=0; IA=–IC	IA	–IC	2IB
bir fazali	A	IA=IQ	IA	0	–IA
	B	IB=IQ	–IB	IB	0
	C	IC=IQ	0	–IC	IC

Ko‘rib o‘tilgan sxema uchun uch fazali simmetrik rejimda reledagi tok fazadagi tokdan marta katta, shunga asosan sxema koeffitsiyenti:



Ikki faza toki farqiga ulangan bitta releli sxema.
Tok transformatorlari ikkita fazaga ulanadilar (masalan, A va C) ularning ikkilamchi chulg‘amlarining har xil nomli chiqishlari o‘zaro birlashtirilib, unga parallel ravishda relening chulg‘ami ulanadi.
Simmetrik yuk va uch fazali qisqa tutashuv paytida birlamchi va ikkilamchi toklarning oqishi 5.7-rasmda ko‘rsatilgan.
5.7-rasmda ko‘rsatilgan holdagi tok tarqalishidan ko‘rinib turibdiki, birlamchi zanjirdan musbat I_A, I_B, I_C toklar oqqanda reledagi tok I_R ikki faza toki I_A va I_B ning geometrik farqiga teng bo‘ladi, ya’ni
I_R=I_A–I_C
bu yerda:

Ko‘rilayotgan sxema faqat fazalararo qisqa tutashuvdan himoyalardagina ishlatilishi mumkin. Sxema koeffitsyenti simmetrik rejimlarda quiyidagicha topiladi.

Bir fazali qisqa tutashuvlarda ga teng. A va C fazalarda qisqa tutashuv bo‘lsa .