5-ma'ruza: Nuklein kislotalar Ryeja

N
N
N
N
NH
2
C C C C CH
2
OH
H H H H
OHOH
O
Аденозин
Тимидин
N
N
O
O
H
CH
3
O
OH
OH
H
H
H
H
CH
2
OH
C
C
C
C
Nukleozidlarning to`liq va qisqartirilgan nomlari
5-jadval
Asoslar Ribonukleozid
Qisqargan
belgisi
Dezoksiribonukleozid
Qisqargan
belgisi
Adenin
Adenozin
A
Dezoksiadenozin
dA
Guanin
Guanozin
G
Dezoksiguanozin
dG
TSitozin
TSitidin
TS
Dezoksitsitidin
dTS
Timin
Timidin
T
Dezoksitimidin
dT
Uratsil
Uridin
U
-
-
Nukletidlar nukleozidlarning monofosforli efirlaridir. Ular nuklein kislotalarning
monomeri hisoblanadi. Ularning tarkibida azotli asoslar (purin va pirimidin) uglevod
komponentlari (riboza va dezoksiriboza va fosfor kislotalari bo`ladi.
Ribonukleotidlarda fosfor kislotasi ribozaning 2
/
, 3
/
va 5
/
atomlariga bog`lanishi
mumkin.
N
N
N
N
NH
2
C C C C CH
2
O
H H H H
OHOH
O
P O
OH
OH
АМФ ( аденозин-5-монофосфат)
Dezoksiribonukleotidlarda fosfor kislotasining qoldig`i dezoksiribozaning 3
/
va 5
/
uglerod atomlari orqali bog`lanadilar.
Nuklein kislotalarning qoldiqlari mononukleotidlar bo`lib, ular ikki xil bo`lishlari
mumkin. RNK ning mononukleotidlari: adenozin-3
/
- va 5
/
-fosfatlar (adenil kislota),
guanozin-3
/
- va 5
/
- fosfatlar (gunil kislota), tsitidin-3
/
va 5
/
- fosfatlar (tsitidil kislota),
uridin -3
/
- va 5
/
fosfatlar (uridil kislota).
4

---

DNKning mononukleotidlari: 2
/
-dezoksiadenozin -3
/
-va 5
/
fosfatlar (dezoksiadenil
kislota), 2
/
dezoksiguanozin-3
/
-5
/
- fosfatlar (dezoksiguanil kislota), 2
/
dezoksitimidin -3
/
va
5
/
fosfatlar (dezoksitimidil kislota), 2
/
dezoksitsitidin-3
/
va 5
/
fosfatlar (dezoksitsitidil
kislota).
Monofosfatlarda fosfat atomi uglerodning 5
/
atomiga bog`langan bo`lsa ularni AMF,
GMF, dAMF lar deb ataladi.
Nukleozidmonofosfatlardan tashqari, tirik organizmlarda nukleoziddifosfat va
nukleozidtrifosfatlar uchraydi: