Havo-yoy yordamida kesish uchun tavsiya etilgan rejimlar
5.2-jadval
Kesish
Metall qalinligi, mm
Ko’mir elektrodning
diametri, mm
Tok kuchi, A
Yuzani ajratish
-
6
8
10
12
350...270
350...370
450...500
550
Ajratib kesish
10gacha
10...14
14...25
6...8
10...14
10...12
250...350
350...450
450...550
ISHNING
VAZIFASI
1. Yoy va havo-yoy yordamida kam uglerodli po’latlarni ko’mir va temir
elektrodlar bilan
kesish.
2. Kesish usuli, elektrod turi va metal qalinligiga nisbatan kesish unumdorligini aniqlash.
3. Har bir holat uchun kesish sifatini aniqlash.
QO’LLANILADIGAN JIHOZLAR
VA MATERIALLAR
1.
Yoyli pavandlash uchun payvandlash posti.
2. Havo-yoy yordamida kesish uchun elektrod tutgich.
3. Chilangarlik asboblari.
4. Sekundomer.
5. Temir lineyka va shtangentsirkul.
6. Po’lat plastinalar.
7. Ko’mir va qoplamali temir elektrodlar.
8. Siqilgan havo.
ISHNI BAJARISH KETMA KETLIGI
Kesish ishlarini bajarishda erigan metal tomchilaridan va shlakdan ehtiyot bo’lish zarur,
chunki ular ishchilarga tan jarohatini yetkazishi mumkin yoki yong’in chiqishiga sabab bo’lishi
mumkin.
1. Kesish unumdorligini kesilayotgan metal qalinligiga nisbatan aniqlash uchun, turli xil
qalinlikda bo’lgan ikkita plastinani ko’mir va temir elektrod bilan yoy yordamida hamda ko’mir
elektrod bilan havo-yoy yordamida kesish kerak bo’ladi. Kesish rejimi 5.1 va 5.2-jadvallarda
keltirilgan tavsiyalarga asosan tanlanadi. Har bir holat bo’yicha yoy
kuchlanishi va tok kuchi
hamda kesishni to’liq va toza vaqti kesmaning eni va uzunligi yozilib borilishi kerak. Tajribalar
natijalarini 3.3-jadvalga kiriting.
5.3-jadval
№ Kesish
usuli
Me
tall
q
ali
nli
gi
mm
Elektrod
diametri
va rusumi
d
e
, mm
Tok kuc
hi
I
cv
,
Kuc
hlanish
U
d
, V
Ke
sma uz
unli
gi
l
r
,
mm
Ke
sma e
ni
b
r
,
mm
Kesish vaqti,
sekund
Unum
dorligi
Q,
mm/sek
Energiya
sarfi
A
e
,
kVt·soat
/m
To’liq
T
toza
t
1. Metal qalinligiga nisbatan
kesish unumdorligi
2. Tok kuchiga nisbatan kesish unumdorligi
2. Har bir holat uchun unumdorlik G ni quyidagi formula yordamida aniqlang:
G=l/t, mm/sek (5.1)
Bu yerda l – kesma
uzunligi, mm; t
- kesmaning toza va
qti
, sek.
3. Elektr energiyani sarfini quyidagi
bog’liqlik
asosida hisoblang
l
t
T
W
t
U
I
Q
д
д
6
,
3
1
)
(
1000
0
(5.2)
Bu yerda l – ta’minlash manbaining f.i.k.; W
0
– ta’minlash manbaining salt yurish quvvati,
kVt; T va t – kesmaning to’liq va toza yakunlanish vaqti, sek.
4. Turli xil kesish usullarida kesish unumdorligiga tok qiymati ta’sir etishini aniqlash uchun
1-chi punktdagi amalni takrorlash lozim, ya’ni bir xil qalinlikdagi bo’lgan
metalni turli xil tok
qiymatlarida kesib ko’rish kerak. Eksperimental natijalarni 5.3-jadvalga kiriting
5. 5.1 va 5.2. formulalar yordamida xar bir holat uchun, elektr energiyani
sarfini va kesish
unumdorligini hisoblab chiqish. Hisoblangan qiymatlarni 3.3-jadvalga kiriting.
6. Olingan natijalar yordamida kesish unumdorligi va elektr energiyani sarfi, tok kuchidan
va metal qalinligidan bog’liqlik ekanligi bo’yicha grafik tuzish. Kesishning har bir usuli uchun
kesish sifati xulosasini bajarish.
HISOBOT TUZILISHI
Hisobotda ishning maqsadi va umumiy ishlarning holati haqida qisqacha ma’lumot
berilishi kerak; Yoy va havo-yoy yordamida kesish va yuzalarni tekislash, metal qalinligi ta’sir
etmasligi, elektr energiyaning sarfi va kesilgan kesmalarning sifati.
NAZORAT SAVOLLARI
1. Yoy va havo-yoy yordamida kesishning mohiyati nimada?
2. Kesish unumdorligini qaysi faktorlar aniqlaydi?
3. Metal qalinligi oshib borsa yoy yordamida kesish unumdorligining pasayib
ketishini qanday
izohlab berasiz?
4.Tok kuchi kesish unumdorligiga qanday ta’sir ko’rsatadi?
5. Qoplamali temir elektrodning rusumi kesish unumdorligiga va sifatiga ta’sir o’tkazadimi?