5-laboratoriya ishi metallarni yoy yordamida kesish

 
 
5.1-jadval
Temir elektrodlar bilan yoyli kesish uchun tavsiya etiladigan payvandlash toki qiymatlari

---

Metall 
 
qalinligi, mm 
Elektrod diametri, mm 
Tok kuchi, A 
Kam 
uglerodli 
po’lat, 
cho’yan 
6...50 
4 
5 
300
400 
Zanglamaydigan po’lat 
6...25 
4
5 
225 
300 
Mis qotishmalari 
6...12 
5 
Havo-elektr yoyi vositasida kesishda metalni buyum va ko’mir elektrod orasida yonuvchi 
yoy bilan suyultiriladi va siqilgan havo oqimi yordamida siljitiladi. Metallarni havo-elektr yoyi 
yordamida kesishda teskari qutbli o’zgarmas tok ishlatiladi, chunki to’g’ri qutbli tokdan 
foydalanilsa, metalning katta hududda suyuqlanib, uni havo vositasida siljitish qiyinlashadi. 
O’zgaruvchan tokdan foydalanish ham mumkin. Havo-elektr yoyi vositasida kesish uchun 
quyidagi kesgichlardan foydalaniladi: a) havo oqimi ketma-ket joylashgan keskichlar; b) havo 
oqimi halqasimon joylashgan kesgichlar. 
Elektrodga nisbatan havo oqimi ketma-ket joylashgan kesgichlarda siqilgan havo 
elektrodni bir tomonidan o’tadi. 
Havo-elektr yoyi vositasida kesish uchun ko’mir va grafit elektrodlardan foydalaniladi. 
Grafit 
elektrodlar
ko’mir
elektrodlarga qaraganda chidamliroq. Elektrodlar doiraviy va 
plastinkasimon shaklda bo’ladi.
Havo-elektr yoyi vositasida kesish uchun energiya manbalari sifatida standart payvandlash 
o’zgarmas tok o’zgartirgichlari yoki payvandlash transformatorlaridan foydalaniladi. 
Keskich bosimi 0,4—0,6 MPa bo’lgan sex tarmog’idan yoki ko’chma kompressorlardan 
ta’minlanadi. Havo-elektr yoy vositasida kesishda 0,7 MPa dan ortiw siqilgan havodan 
foydalanish yaramaydi, chunki kuchli havo oqimi yoyning turg’un yonishini keskin 
yomonlashtirib yuboradi. 
Havo-yoy vositasida kesish, sirtni tekislashga va kesib ajratishga bo’linadi. Metal va 
payvand choklaridagi nuqsonli joylarni to’ldirish, shuningdek chok asosini va faskalarni olib 
tashlash uchun sirtni tekislash ishlari olib boriladi. Faskani ayni bir vaqtda listning har ikki 
chetidan olish mumkin. Tekislash vaqtida hosil bo’ladigan ariqchaning kengligi elektrod 
diametridan 2—3 mm ortiq bo’lishi kerak.
Havo-yoy yordamida kesishda elektrodni ushlashda og’ish burchagi 60...90° gacha egiladi, 
yuzani kesib ajratishda esa 30...45° gacha og’iladi (rasm. 5.2).
5.2-rasm. Havo-yoy yordamida yuzani olib tashlash 

---

Havo-yoy yordamida kesishda tok kuchini elektrod diametriga nisbatan tanlanadi 3.2 – jadvalga 
asosan.