5-Laboratoriya ishi Mavzu : Turg’unlikni ta’minlash, rostlash sifatini oshirish, chiziqli avtomatik sistemalarni sintez qilish

3) Elektr teskari bog`lanish
Bu ko`rinishdagi korrektsiyalovchi qurilmalarda elektr signal oldinda turgan qandaydir elementning chiqishidan kelib kiradi (13.3-rasm).



Agar bordiyu, tezkor teskari bog`lanishlarda taxogeneratorlardan foydalanish maqsadga muvofiq bo`imasa, u holda ko`prik yelkalaridan biri bo`lib, bajarish dvigateli Dning (13.3_a-rasm) yakori xizmat qiladi. Dga generator Gdan sozlovchi kuchlanish beriladi. Ko`prik berilgan rejimda muvozanatlashgan bo`lsa, kuchaytirgich Kning kirishiga berilayotgan kuchla­nish burchak tezligiga Proportsional bo`ladi. Agar ko`prik muvozanat holatida bo`lmasa unda kuchlanish tezlik va tezlanishga Proportsional bo`ladi.
Yana boshqacharoq misollar qatoriga elektron (13.3_b-rasm), magnit va elektromashinali (13.3_v-rasm) kuchaytirgichlarning chiqishidan kirishga boshqarish chulg`amlari yoki Potentsiometrlar orqali signalni uzatish hol-larini ko`rish mukin. 13.3_v -rasmda ko`zg`atgichning kuchlanishi bo`yicha va asosiy zanjir yakorning toki bo`yicha dag`al elektr teskari bog`lanishga ega bo`lgan tizim misoli ko`rsatilgan.
Elektr teskari bog`lanishning yana bir ko`rinishi egri chiziqli tavsifiga ega bo`lgan, muvozanat holatdagi ko`prik sifatida berilishi mumkin. Muvozanat holatidagi ko`prikning kirishidagi ozuqa kuchlanish tebranishlar natijasida tokni o`zgartiradi. Bu ko`prik yelkalaridan oqayotgan tok qiymatining o`zgarishi natijasida, egri chiziqlik tufayli, ko`prik yelkalarining birida muvozanat buziladi. Bu esa ko`prikning chiqishida kirishdagi kuchlanish miqdorning og`ishi bilan aniqlanadigan signal Paydo bo`lishiga olib keladi.
O`zgaruvchan tokda ishlaydigan avtomatik tizimlarda shunday dag`al teskari bog`lanish qurilmalari ishlatiladiki, ular yordamida kirishdaga signalning kattaligi yoki fazasi o`zgarganda chiqishdagi signalning ham kattaligini va fazasini o`zgartirish mumkin. Buning uchun odatda o`zgaruvchan kuchlanishni qutblari kirshidaga kuchlanishning fazasi bilan aniqlanadigan, o`zgarmas kuchlanishga aylantirib beradigan to`g`rilagich—kuchaytirgich qurilmalardan foydalaniladi.