5-amaliy mashg’ulot

Geografik bilimlarni hayot bilan bog’lash. 
Amaliy geografiya darslariga 
qo’yiladigan asosiy talablardan biri bo’lib hisoblanadi. Geografiya 
predmetlarida beriladigan bilimlarning deyarli barchasi hayot bilan bog’langan. 
Atrof-muhitni muhofaza qilish, siyosiy, iqtisodiy soha bo’yicha davlat qarorlari 
geografik bilimlarni hayotga bog’lash uchun asos bo’lib hisoblanadi. Masalan, 
atmosfera mavzusida atmosfera havosini muxofaza qilish va qo’riqlash bo’yicha 
davlat qarorlariga suyanmoq lozim. O’zbekiston iqtisodiy va ijtimoiy 
geografiyasini o’rganishda mamlakatimiz prezidenti asarlari, davlat qarorlariga 
asoslanmoq zarur. Mazkur materiallardan dars jarayonida foydalanish uchun 
mavzu mazmuniga mos bo’lgan ma’lumotlarni topmoq lozim. Shundagina 
o’quvchilar olgan bilim va ko’nikmalarni hayot bilan bog’lay oladi. 
Darsni kasbga yo’naltirilganligi. 
Geografik bilim va ko’nikmalarni 
egallash jarayonida o’quvchilar juda ko’p kasblar bilan tanishadi. Masalan, 

---

“Boshlang’ich tabiiy geografiya” kursida “plan va karta” mavzusi o’tilganida 
geodezist va topograflar kasbi haqida, litosferani o’rganishda geologlar kasbi 
haqida, gidrosferani o’rganishda gidrolog kasbi, iqtisodiy geografiya darslarida 
iqtisodchi va amaliy geografiya darslarida muhandis boshqa kasblar haqida 
bilimlar va ma’lumotlar beriladi. Bundan tashqari har bir materikni tekshirilish 
tarixini o’rganganda sayyohlar va olimlar haqida ham ma’lumotlar beriladi. 
Olimlar kasbi haqidagi ma’lumotlar turli xil qonun va qonuniyatlarni ochgan 
olimlarini hayoti va faoliyatini o’rganishda berib boriladi. 
Dars tuzilishini aniqlash 
ham asosiy talablardan biri bo’lib hisoblanadi. 
Dars tuzilishini aniqlashga quyidagilar kiradi: a) darsni turini tanlash. O’quv 
materialini mazmuniga ko’ra ma’lum bir dars turi tanlanadi. Quyi sinflarda 
ko’proq aralash dars turiga e’tibor beriladi, ya’ni o’tgan darsni takrorlash, yangi 
darsni o’qitish, o’rganilgan darsni mustahkamlash va uyga vazifa berish; 
darsning alohida qismlarini asoslash va ular orasidagi bog’liqliklarni bo’rttirib 
ko’rsatish; Masalan “Masshtab” mavzusini o’rganganda uni quyidagi qismlarga 
bo’lish mumkin: masshtab haqidagi umumiy tushuncha, sonli masshtab; chiziqli 
masshtab; so’zli masshtab; masshtab bilan ishlash. Darsning tuzilishi uning 
ta’limiy va tarbiyaviy maqsadlari bilan hamda ulardan oldingi va keyingi darslar 
bilan bog’liqligi bilan aniqlanadi.