5- мавзу: Мантиқ фанининг предмети, мақсад ва вазифалари Тафаккурнинг қонунлари. Маъруза режаси



Download 213,52 Kb.
bet17/30
Sana03.04.2022
Hajmi213,52 Kb.
#526783
1   ...   13   14   15   16   17   18   19   20   ...   30
Bog'liq
5 мавзу МАНТИҚ илми предмети Тафаккур қонунлари

Предикатга қарама-қарши қуйишда субъект билан предикат бир-бирига қарама-қарши қўйилади. Масалан: Барча врачлар олий тиббий маълумотга эгадирлар. Демак, олий тиббий маълумотга эга бўлмаган ҳеч бир киши врач эмас.
Мантиқий квадрат бўйича хулоса чиқариш A, E, I, O қатъий ҳукмлар хусусиятларини ҳисобга олган ҳолда содир бўлади («Ҳукм» мавзусига қаранг).
Бавосита хулоса чиқариш икки ёки ундан ортиқ асослар орқали содир бўлади. Масалан:
Барча фанлар олам ва унинг қонунларини ўрганади.
Физика фандир.
Демак, физика олам ва унинг қонунларини ўрганади.
2.Асослар ва хулосанинг характерига, яъни фикрнинг ҳаракат йўналишига кўра хулоса чиқариш уч турга бўлинади: дедуктив, индуктив ва традуктив (аналогия) хулоса чиқаришлар.
Дедуктив хулоса чиқариш (лот. deductio – келтириб чиқариш) деб умумий ҳукм, билимлардан хусусий ҳукм, билимларга ўтиш орқали хулоса чиқаришга айтилади. Масалан:
Барча фанлар ўз тадқиқот объектларига эга.
Тарих – фан.
Демак, тарих ўз тадқиқот объектига эга.
Дедуктив хулоса чиқариш асослари характери жиҳатидан оддий (содда ёки қатъий) ҳамда мураккаб ҳукмлардан иборат бўлиши мумкин.
Дедуктив хулоса чиқаришнинг энг оддий шакли қатъий (категорик) силлогизмдир.
Силлогизм (грекча syllogismos – санаб чиқиш) деб дедуктив хулоса чиқаришнинг шундай шаклига айтиладики, унда умумий термин билан боғланган икки қатъий (содда) ҳукмлардан ёки асослардан учинчи ҳукм –хулоса чиқарилади.
Силлогизмда умумий ҳукмдан жузъий ҳукмга қараб хулоса чиқарилади.
Силлогизмнинг асослари чин бўлса, хулосаси ҳам доим чин бўлади. Агар асослардан бири эҳтимолий бўлса, хулоса ҳам эҳтимолий бўлади. Масалан:
Барча шоирлар шеър ёзишади.
Каримов, эҳтимол, шоирдир.
Демак, Каримов, эҳтимол, шеър ёзади.
Силлогизм аксиомаси. Силлогизм таркибини чин ҳукмлар, билимлар ташкил қиладики, улар аксиоматик характерга эга, яъни исботланган, далилланган, қўшимча исботни талаб этмайдиган билимлар бўлади. Шу сабабли силлогизмнинг хулосаси ҳам исбот талаб қилмайдиган ҳаққоний билимдан иборатдир.

Download 213,52 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   13   14   15   16   17   18   19   20   ...   30




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish