5- mavzu. Galogenlash reaksiyalari

Biriktirish bilan galogenlash reaksiyalari to'yinmagan uglevodorodga galogen birikishi bilan boradi. Erkin galogenlar C=C, C-C va CAr-CAr bog'larga birikish qobiliyatiga ega:

• Biriktirish bilan galogenlash reaksiyalari to'yinmagan uglevodorodga galogen birikishi bilan boradi. Erkin galogenlar C=C, C-C va CAr-CAr bog'larga birikish qobiliyatiga ega:
• CH2=CH2 + Cl2 → ClCH2-CH2Cl
• CH =CH + 2Cl2 → CHCl2-CHCl2
• C6H6+3Cl2 → C6H6Cl6
• Galogenvodorodlar qo'shbog' va uchbog'ga birikadi, shuningdek, olefinlar ham xlorgidrinlash reaksiyasiga kirishadi:
• CH2=CH2 + HCl → CH3-CH2Cl
• CH=CH + HCI → CH2=CHCl
• CH2=CH2 + Cl2+H2O → CH2CI-CH2OH + HCl

Xlorli hosilalarni reaksiyalari muhim ahamiyatga ega. Xlorli hosilalarni parchalanish reaksiyalarini bir nechta turi mavjud: a) degidroxlorlash HCl birikishning parchalanishi; b) dexlorlash; d) xloroliz e) xlorlinoliz; yoki yuqori temperaturada piroliz; Degidroxlorlashga misol keltiramiz:

• Xlorli hosilalarni reaksiyalari muhim ahamiyatga ega. Xlorli hosilalarni parchalanish reaksiyalarini bir nechta turi mavjud: a) degidroxlorlash HCl birikishning parchalanishi; b) dexlorlash; d) xloroliz e) xlorlinoliz; yoki yuqori temperaturada piroliz; Degidroxlorlashga misol keltiramiz:
• ClCH2-CH2Cl → CH2=CHCl + HCl
• Dexlorlash reaksiyalari esa yuqori temperaturada keladi
• CCl3-CCl3 → CCl2=CCl2+Cl2
• Xloroliz yoki xlorinoliz reaksiyalari xlor ta'sirida uglerod uglerod bog'ini uzilishi bilan boradi:
• CCl3-CCl3 + Cl2 → 2CCl4
• Yuqori temperaturada piroliz:
• CCl3-CCl2-CCl3 → CCl4 + CCl2 = CCl2

Galogenlash reaksiyalari energetik xarakteristikalari jihatidan katta farq qiladi, bu esa ularni o'ziga xos xususiyatlarini namoyon etadi. Moddalarning ideal gazsimon holatini ifodalash uchun ftor, xlor, brom va yod ishtirokidagi reaksiyalarning issiqlik samarasini taqqoslovchi ma'lumotlar quyida keltirilgan:

• Galogenlash reaksiyalari energetik xarakteristikalari jihatidan katta farq qiladi, bu esa ularni o'ziga xos xususiyatlarini namoyon etadi. Moddalarning ideal gazsimon holatini ifodalash uchun ftor, xlor, brom va yod ishtirokidagi reaksiyalarning issiqlik samarasini taqqoslovchi ma'lumotlar quyida keltirilgan:
• -∆H°298 -∆H°298.
• kDj/mol kDj/mol
• X=F 460 X=F 540
• X=Cl 105 X=Cl 184
• X=Br 34 X=Br 92
• X=J -50 X=J 17