4-tema : Mektepke shekemgi tálim konsepsiyası. Joba : «Mektepke shekemgi tálim konsepsiyasi»

“Mektepke shekemgi ta’lim konsepsiyasi” u’sh basqishta a’melge asiriladi:

I- basqish – nizamshiliq iskerligine tiyisli – 2012-2014- jillar

II-basqish – tashkiliy-a’meliy – 2015-2017- jillar

III- basqish – juwmaqlawshi – 2018-2020 -jillar

“Mektepke shekemgi ta’lim konsepsiyasi” mektepke shekemgi ta’lim jo’nelisleri boyinsha o’z aldina jaritilip o’tilgen O‘zbekston Respublikasi Konstitutsiyasi, O‘zbekston Respublikasinin’ “Ta’lim haqinda”g’I nizami, Kadrlar tayarlaw Milliy bag’darlamasi basqa da huquqiy hu’jjetler tiykarinda islep shig’ilg’an bolip, onda respublikamizda mektepke shekemgi ta’lim rawajlaniwinin’ zamanago’y jo’nelisleri berilgen. Kirisiw
Tálim sisteması rawajlanıwınıń zamanagóy dáwiri - Mektepke shekemgi birinshi basqıshında tómendegilerde kórinetuǵın bóliwshi ózgerisler júz berip atır : Mektepke shekemgi tálim shólkemleri iskerliginiń huqıqıy -normativ hasası rawajlanıwlasıp barıp atır ; shólkemler finanslıq -xojalıq iskerliginiń jańa formalarına o'tmoqda; mámleketlik emes shólkemler tarmaqları kengaymoqda; tálimdiń aldıńǵı texnologiyaları qollanıw etilip atır ; kadrlar mamanlıǵın asırıw sisteması rawajlanıwlashmoqda; Mektepke shekemgi tálim shólkemleriniń alternativ formaları qollanıw etilip atır. Finans institutları qatnasıwında investitsion joybarlar ámelge asırılıp atır. Mektepke shekemgi tálim úzliksiz tálim sistemasınıń baslanǵısh halqası bolıp esaplanadı. Ol saw hám hár tárepleme etuk bala shaxsı qáliplesiwin támiyinlewge, onı úzliksiz túrde tálim alıwǵa tayarlab, onı oqıwǵa bolǵan háwesin oyatıwǵa qaratılǵan bolıp, bul 6 -7 jasqa deyingi dáwirde mámleket hám mámleketlik emes balalar Mektepke shekemgi tálim shólkemlerinde hám shańaraqlarda ámelge asıriladı. Mektepke shekemgi tálim maqseti hám wazıypaların ámelge asırıwda jámiyetshilik hám qayırqomlıq shólkemleri, jergilikli awqamlar (máhelle), xalıq aralıq fondlar aktiv qatnas etediler. Mektepke shekemgi tálim - balanıń individual, jas qásiyetlerinen kelip shıqqan halda onıń fizikalıq hám psixik rawajlanıwın, úzliksiz tálimdiń keyingi basqıshı - mektepke waqıtında hám tolıqqonli ótiwin támiyinleytuǵın hár tárepleme, maqsetke jóneltirilgen tálim hám tárbiya procesi bolıp tabıladı.

Koncepciyada Mektepke shekemgi tálim shólkemlerin programmalıq -stilistik támiyinlew máselesi.

Mektepke shekemgi tálim shólkemlerine bilimlendiriwge tiyisli process mazmunın tańlawda social zárúrli jantasıwǵa ámel qılıw ámeldegi bolǵan « Úshinshi mıń jıllıq balasi» programmasın qaytaldan kórip shıǵıwdı, jámiyetshilik turmısındaǵı hádiyseler, milliy óz-ózin ańǵarıw, milliy ǵárezsizlik ideyası haqqındaǵı qıyallardı bala sanasında qáliplestiriw usılların kúshli islep shıǵıwdı talap etedi.

Milliy óz-ózin ańǵarıwdıń qáliplesiwi - bul balalar tárepinen ana tili, tariyx, mádeniyat, qádiriyat hám úrp-ádetlerdi, « Watan» túsinigin iyelew mashqalası bolıp tabıladı. Bul Mektepke shekemgi jasdagilarning ahloqiy rawajlanıwı menen baylanıslı máselelerdi hal etiwge úlken áhmiyet qaratadı. Mektepke shekemgi jasdagilarni oqıtıw hám tálim procesin ámelge asırıw kóp tárepten tálimdi programmalar, stilistik qóllanbalar, tálim hám tárbiya beriw quralları menen támiyinlengenligine baylanıslı.,

Rawajlantıratuǵın predmetli-oyın ortalıǵı - bala iskerligi material ob'ekti sistemasınıń elementlerinen biri bolıp, oyın iskerligin shólkemlestiriw ushın oyın materialları menen to'yingan. Ol tómendegi strukturalıq bólekke iye:
- tashkil etilgen úlken oyın maydanı ;
- o'yinchoqlar;
- o'yin inventarları ;
- har qıylı túrdegi oyınlar, oyın materialları (orınlas -predmetler hám basqalar ).

Mektepke shekemgi tálim shólkemsiniń arnawlı bir toparında predmetli-oyın rawajlantıratuǵın ortalıqtı proektlestiriwtirgende, onı dúziw degi tiykarǵı principlerıge ámel qılıw zárúr:

- bala tárepinen oyın temasın, oyın syujeti, ol yamasa bul oyınshıqlardı, oyın jayı hám waqtın tańlaw huqıqında kórinetuǵın bóliwshi erkinlikti támiyinlew principi;
- universallik, mayısqaqlıq, jıldamlıq principi balalarǵa ózbetinshe hám pedagog menen birge oyın túri hám mazmunına uyqas túrde onıń ortalıǵın jaratıw hám ózgertiwge; ózbetinshe oyın iskerligi ushın túrli formaların shólkemlestiriwde odan paydalanıwǵa múmkinshilik beredi;

- turg'un hám dinamiklik principi: ortalıq qatıp qalǵan, juwmaqlanǵan bolıwı kerek emes, onı udayı tákirarlanatuǵın túrde ózgertirip turıw kerek, « balalardı ózgerip turıwshı múmkinshilikleri, keyipi, didi»ga uyqas halda, bala qabıllawınıń ayriqshalıǵın esapqa alıp jańalap turıw kerek;

- tizimlilik principi: oyın maydanınıń bir pútkilligin quraytuǵın ortalıqtı bólek elementleri hám basqa predmetlerdi bir kólemdeligi;
- badiiy injenerlik (dizaynerlik) proektlestiriw principiniń tiykarǵı bólegi - balanıń oyın iskerligin funksional antropometrik hám ergonomik (predmetli oyın ortalıǵında muskul jumısın hám ulıwma sharshawdı joq ekenligi) kórsetkishlerin inabatqa alıw.

Rawajlantıratuǵın predmetli-oyın ortalıǵın jaratıwda balalardı aktiv qatnas ettiriw kerek, bunda olardı individual qásiyetleri, uqıpların esapqa alıw kerek. Bunday ámeliyat balanı ortalıqqa sanalı munasábetin qáliplesiwine, ortalıq strukturalıq bólimlerin bir-birine baylanıslılıǵın túsiniwge, óz qálewlerin basqalar menen kelgenler halda sheshiw hám kónlikpelerin ańǵarıwǵa járdem beredi.