4. Sug’oriladigan yerlarda kuzgi bug’doy hosildorligiga sug’orish tartibini ta’siri doc

Sug’orish rejimi. Ko’p yillik tajribalar va amaliyot O’zbekiston sharoitida yuqori hosil olishda asosiy belgilovchi omil suv ekanligini ko’rsatadi. Kuzgi bug’doy suvni vegetasiya davrida bir tekis sarflaydi. O’simlik kuz davrida o’rtacha 850-900 m³/ga, qish davrida 1162-1230 m³/ga, bahor-yoz davrida 3834-3799 m³/ga suv sarflaydi (N.Xalilov, 2005).
O’simliklar o’suv davrida suv sarfi sug’orish rejimiga, ekish muddatlariga, o’g’itlar me’yoriga va boshqa omillarga bog’liq holda o’zgaradi.
O’zbekistonga kuzgi bug’doy urug’larini optimal muddatlarda ekib, qisqa vaqt davomida bir tekis qiyg’os undirib olish va doimiy sovuqlar tushguncha o’simlikning tuplanib, chiniqish fazasini to’la o’tishini ta’minlash yuqori hosil yetishtirishda asosiy vazifalardan biridir.
Ekishdan oldin gektariga 1200-1500 m³ me’yorida o’tkazilgan nam to’playdigan sug’orishlar yuqori hosil shakllanishini ta’minlaydi.
Samarqand viloyatida o’tkazilgan tajribalarda nam to’playdigan sug’orishlar gektariga 1200 m³ me’yorda o’tkazilganda Intensivnaya navidan 66,3 s/ga va ular o’tkazilmaganda 46,8 s/ga hosil olinib, qo’shimcha hosil 18,5 s/ga bo’lgan. Bunda nam to’playdigan sug’orishlar o’tkazilgan va o’tkazilmagan maydonlar ham bahorda uch marta gektariga 750 m³ me’yorda sug’orilgan.
Nam to’playdigan sug’orishlar ekishdan bir necha hafta oldin boshlanadi va u tugatilgandan keyin yerni haydash va ekishni o’z vaqtida o’tkazish uchun yetarli davr qolishi kerak.
Ekishdan oldin o’tkaziladigan sug’orish me’yorlarini belgilashda o’simlikning kuz davrida nam bilan yaxshi ta’minlanishi zarurligi hisobga olinadi.
Ko’plab o’tkazilgan tajribalarda, tuproq bir metrgacha namlanganda hosildorlik tuproq bir yarim va ikki metr chuqurlikda namlangandagi bilan bir xil bo’lgan. Sizot suvlar yuza joylashgan yerlarda nam to’playdigan sug’orishlar samaradorligi kamayadi. Bunday hollarda ekishdan oldin o’tkaziladigan sug’orish, urug’larni o’z vaqtida va qiyg’os undirib olish uchun yetarli miqdorda, me’yori kamaytirilib o’tkaziladi. O’tmishdosh ekinlar hosili kech yig’ishtirilishi va boshqa sabablarga ko’ra nam to’playdigan sug’orishlar o’z vaqtida o’tkazilmasa hamda kuzgi bug’doyni optimal ekish muddatiga oz vaqt qolsa, ekish oldidan o’tkaziladigan sug’orishlar me’yori kamaytiriladi. Bunday hollarda, kuzda o’simliklarning tuplanish fazasida gektarigi 300-400 m³ me’yorda sug’orish o’tkaziladi.