4-mavzu: To’garak chuvalchanglar tipi. Birlamchi gavda bo’shliqlar yoki yumoloq chuvalchanglar tipi. Umumiy harakteristikasi va klasifikatsiyasi. Yashashi, tuzulish, ko’payishi va rivojlanishi. Nematodalar uy hayvonlari va odam parazitlari

4-MAVZU:


To’garak chuvalchanglar tipi.
Birlamchi gavda bo’shliqlar yoki yumoloq chuvalchanglar tipi. Umumiy harakteristikasi va klasifikatsiyasi. Yashashi, tuzulish, ko’payishi va rivojlanishi. Nematodalar uy hayvonlari va odam parazitlari. Nematodalar va fitonematodalar. Gel’mintologiya fanini asoschilari
Reja:
1. To`garak chuvalchanglar tipining umumiy klassifikatsiyasi
2. Qorinkipriklilar sinfi turkumlarining vakillari
3. Odam askaridasining tuzilishi


Tayanch so`z va iboralar:

Qorinkipriklilar, nematodalar, didymozoidae, tegument, bilatyeriya, bentos, veligyer, dorsal, sagittal, midsagittal, sefalizatsiya, Enterobius vermicularis.

To`garak chuvalchanglar xilma-xil muhitda hayot kechiradigan 12 mingdan ortiq turlarni o`z ichiga oladi. Ular orasida tuproqda yoki suv havzalarida erkin yashaydigan hamda odam, hayvonlar va o`simliklar ta­nasida parazitlik qiladigan turlari bor.

To`garak chuvalchanglar uchun xos xususiyatlar quyidagilardan iborat:

• 
  tanasi ipsimon yoki duksimon, bo`g`imlarga bo`linmagan;
  
• 
  anal bo`shlig`i birlamchi bo`lib, tana suyuqligi bilan to`lgan;
  
• 
  ko`pchilik turlari ayrim jinsli, jinsiy organlari sodda tuzilgan;
  
• 
  qon aylanish va nafas olish sistemasi bo`lmaydi;
  
• 
  ayirish sistemasi bo`lmaydi yoki shaklan o`zgargan teri bezlaridan iborat yoki protonefridiy tipida tuzilgan;
  
• 
  hazm qilish sistemasida orqa ichak va anal teshigi rivojlangan;
  
• 
  nerv sistemasi ortogon tipida tuzilgan, sezgi organlari yaxshi
  

rivojlanmagan;
To`garak chuvalchanglar qorinkipriklilar, nematodalar, kinorinxlar, qil- chuvalchanglar, og`izaylangichlilar sinflariga bo`linadi.
Qorinkipriklilar sinfi- tanasining shakli chuvalchangsimon mayda, uzunligi 1-1,5 mm. Qor in tomoni kipriklar bilan qoplanganligi ularni kiprikli chuvalchanglar bilan yaqinlashtiradi. Qorinkipriklilaming chuchuk suv va dengizlarda tarqal­gan 160 ga yaqin turi ma`lum.
Tashqi tuzilishi. Qorinkipriklilar - sodda tuzilgan chuvalchanglar. Chuchuk suvda yashovchi turlari tanasining oldingi qismi boshga o`xshab tanadan biroz ajralib turadi; keyingi qismi esa dumga o`xshash ikkita ayrini hosil qiladi (64-rasm). Ayrisi uchiga yelim bezlarining yo`li ochilgan. Tana qoplag`ichining qorin va bosh qismida kipriklar bo`ladi. Tanasining keyin­gi uchidagi noksimon yelim bezlarining joylanishi va tuzilishi ham kiprikli chuvalchanglarnikiga o`xshaydi
Qorinkipriklilaming silliq bo`ylama muskullari tana qoplag`ichi ostida yaxlit qavat hosil qilmasdan; to`p-to`p bo`lib tanasi bo`ylab joylashadi. Shuning uchun ularning teri-muskul xaltasi bo`lmaydi. Ichki organlari birlamchi tana bo` shlig`ida joylashgan.