4-mavzu. Suitsidal harakatlarni sodir etgan bolaga yordam berish tamoyili Reja

Namoyishkorona xulq-atvor. Suitsidal xulq-atvorning bu bosqichida oʻsmir oʻziga va muammolariga eʼtibor berishlariga harakat qiladi hamda hayotiy qiyin vaziyatlardan chiqish qiyinligini koʻrsatishga intiladi. Bu ham yordam soʻrashning bir turi hisoblanadi. Namoyishkorona suitsid oʻziga jiddiy shikast yetkazish va oʻz hayotiga zomin boʻlish uchun qilinmaydi, balki atrofdagilarni qoʻrqitib qoʻyish, ularni oʻylashga majbur qilish, oʻsmirning muammolari haqida oʻylash, unga nisbatan nohaqlik boʻlayotganini his qilish maqsadida amalga oshiriladi. Namoyishkorona xulq-atvorda suitsidal xulq-atvor koʻp hollarda tomirni kesish, dorilar bilan zaharlanish, oʻzini osish koʻrinishlarida namoyon qilinadi.
Asabiy suitsidal xulq-atvor. Bu suitsidal harakat kuchli hissiyotlar ostida amalga oshiriladi. Bu vaqtda oʻsmir gʻayriixtiyoriy ravishda harakat qiladi, bunda oʻz harakatining aniq rejasi boʻlmaydi. Shuningdek, oʻsmir kuchli salbiy hissiyotlar – alam, nafrat, haqiqatni koʻra bilmaslik natijasida suitsidal harakatga yoʻl qoʻyadi. Asabiy suitsidal xulq-atvorda, koʻpincha, oʻzini osish, toksik moddalar va kuchli taʼsir koʻrsatuvchi preparatlar bilan oʻzini zaharlashga urinadi.
Haqiqiy suitsidal xulq-atvor. Haqiqiy suitsidal xulq-atvor oʻylangan reja asosida harakat qilinishi bilan tavsiflanadi. Bunday suitsidal xulq-atvorda oʻsmir ota-onasi, doʻstlariga oʻz qilmishlarining sabablarini tushuntirib va hamma bilan vidolashib xat qoldiradi. Bunday harakat avvaldan oʻylab qilingani uchun oʻlim bilan yakunlanadi. Haqiqiy suitsidal xulq-atvorda oʻsmir, koʻpincha, oʻzini osadi yoki balanddan oʻzini yerga tashlaydi.
Oʻz joniga qasd qilish – juda ham gʻayritabiiy va eng ahamiyatli qadam, shuning uchun koʻp hollarda bu qaror bir zumda pishib yetilmaydi. Uzoq vaqt oʻzi duch kelgan qiyin vaziyatdan chiqish yoʻllarini izlaydi, kurashadi, qaygʻuradi.
Suitsidning sabablari juda murakkab va koʻpchilikni tashkil qiladi. Buning sabablari insonning biologik, genetik, psixologik va ijtimoiy tomonlaridan izlash mumkin. Oʻsmirlar bunga qaramasdan ekstremal vaziyatlarda – jamoat oldida kamsitish, oʻqishdagi muammolar, sotqinliklar natijasida– suitsidga qoʻl uradilar. Koʻpchilik ekspertlarning taxminicha, bu suitsid uchun sababdan koʻra bahona boʻladi. E.Shneydman hamma suitsidentlarga xos umumiy xususiyatlarni sanab oʻtgan: