4-Мавзу. ҚОнун устуворлигини таъминлаш ва суд ҳУҚУҚ тизимини янада ислоҳ Қилишнинг устувор йўналишлари режа

2018 йилда бу ўзгаришлар инсон ҳуқуқлари ва эркинликларини таъминлаш, одил судловга эришиш, ҳуқуқни муҳофаза қилиш идоралари фаолиятини такомиллаштиришга қаратилган. 2018 йилда ушбу йўналишда кўпгина ишлар қилинди. Жумладан, соҳа ходимлари учун муносиб меҳнат ва турмуш шароитларини яратиш мақсадида профилактика инспекторлари учун 6 ярим мингдан зиёд хизмат уйлари, 1 минг 100 та шахсий уй-жой, 7 мингта шахсий автомобиль берилди. Шу билан бирга, Миллий гвардия ходимлари учун ҳам 1 минг 800 та уй-жой қурилди.
2019 йил 6 январда Ўзбекистон Республикаси Президентининг ПҚ-4096-сонли қарори қабул қилинди. «Судьялик лавозимларига номзодларни тайёрлаш, судьялар ва судлар аппарати ходимларини қайта тайёрлаш, уларнинг малакасини ошириш тизимини тубдан такомиллаштириш чора-тадбирлари тўғрисида» деб номланган мазкур қарорда 2019 йилнинг 10 январидан бошлаб судьялик лавозимларига номзодлар махсус курсларда тайёрланади. Бу курсларда Ўзбекистон Республикасининг фуқаролари бўлган номзодлар грант асосида магистратура таълим дастури бўйича бир йил давомида таҳсил оладилар.
Конституциявий назорат Конституциявий суд томонидан амалга оширилади, Конституция бўйича 1992 йидда жорий этилган, 1995 йил охирида сайланган бу орган 1996 йилда ишга тушди. 1995 йил 30 августда қабул қилинган Қонунга мувофиқ, Конституциявий суд раиси, раис ўрин-босари ва беш нафар аъзодан, шу жумладан, Қо-рақалпоғистон Ресггубликасининг бир вакилидан таркиб топади. Суд Ўзбекистон Республикаси Пре-зидентининг тақдимига биноан Олий Мажлис Сенати томонидан беш йил муддатга сайланади.
Конституциявий суд Ўзбекистон қонунлари ҳамда Олий Мажлис палаталари қарорларининг, Президент фармонларининг, Ҳукумат ва давлат ҳокимияти маҳаллий органлари қарорларининг, Ўзбекистон Республикаси давлатлараро шартномаларининг ҳамда бошқа мажбуриятларининг Ўзбекистон Республикаси Конституциясига мослигини аниқлайди; Қорақалпоғистон Республикаси Конституциясининг Ўзбекистон Республикаси Конституциясига мувофиқлиги, Қорақалпоғистон Республикаси қонунларининг Ўзбекистон Республикаси қонунларига мувофиқлиги тўғрисида хулоса беради; Ўзбекистон Республикаси Конституцияси ва қонунлари нормаларини шарҳлайди; ўз ваколатига кирадиган бошқа ишларни кўради.
Президент Шавкат Мизиёев 2020 йил Олий Мажлисга қилган Мурожаатида “... ижтимоий хавфи катта бўлмаган айрим жиноят турларини жиноят тоифасидан чиқариш сиёсатини изчил давом эттиришимиз лозимлигини уқдирган эди. Уна кўра Жумладан, сохта тадбиркорлик, рақобатчи обрўсини тушириш каби қилмишлар учун жиноий жавобгарлик бекор қилинади. Шунингдек, божхона қонун ҳужжатларини бузиш жиноятини биринчи марта содир этган, лекин тўловларни тўлаган шахсларни, жиноий жавобгарликдан озод қилиниши кўрсатиб ўтилди.
Президентимизнинг қайд қилишича, юридик шахс бўлган тадбиркорлик субъекти аъзоларига “жиноий уюшма” деган айблов қўйиб, уларга оғир жазо тайинлаш каби аллақачон умрини ўтаб бўлган тартибларни бекор қилиш вақти етди. Бунинг оқибатида юзлаб тадбиркорлар қанчадан-қанча азият чекиб, моддий зарар кўраётганларини инобатга олсак, бу ўзгаришларнинг қандай катта аҳамиятга эга экани яққол аён бўлади. Олий суд, Бош прокуратура, Бизнес-омбудсман, Савдо-саноат палатаси, Адлия вазирлиги 2020 йил 1 апрелгача ана шу масалалар бўйича тегишли қонун лойиҳасини пухта ишлаб чиқиши лозимлигини таъкилдади. Бу шубҳасиз тадбиркорлар ҳуқуқларини ҳимоя қилишда муҳим аҳамиятга эга бўлди.
2016-2019 йилларда 1 минг 989 нафар, 2019 йилнинг ўзида 859 нафар фуқарога нисбатан оқлов ҳукми чиқарилди. Шунингдек, 2019 йилда 3 минг 81 нафар шахс суд залидан озод қилинган бўлса, 2 минг 623 нафар фуқарога асоссиз қўйилган моддалар айбловдан чиқарилди ва ўзгартирилди. Судьяларимизнинг адолатни ва қонун устуворлигини таъминлаш борасида оқлов ҳукмларини чиқараётгани, ҳеч шубҳасиз, суд-ҳуқуқ соҳасидаги энг катта ютуқдир.