4-mavzu nuklein kislotalar hujayra hayotida alohida ahamiyatga molik bo‘lgan komponentdir

PIRIMIDINLAR BIOSINTEZI
Pirimidin asoslari, aniqroq qilib aytganda, pirimidin nukleotidlarning
biosintezi haqidagi ma’lumotlar purin hosilalari biosinteziga qaraganda,
u qadar to‘liq emas. Pirimidin almashinuvini o‘rganishdagi qiyinchilik shundan
iboratki, bu jarayonda purin almashinuvida paydo bo‘ladigan urat kislota kabi,
oxirgi spetsifik mahsulot ajratilmaydi. Pirimidin almashinuvining oxirgi
mahsuloti — siydikchil oqsil metabolizmining chiqindisidir. Nishonlangan
kichik molekulali birikmalar bilan faqat keyingi yillardagina o‘tkazilgan
tajribalarda pirimidin sintezining asosiy yo‘llari aniqlandi. Bu yo‘lda
asosiy oraliq birikma sifatida orotatkislota sintezlanadi:

Orotat kislotaning ureidosuksinat kislotadan chiqishi va fosforibozilpirofosfat bilan reaksiyaga kirishib, uridinfosfatni hosil qilishi tasdiqlandi.
Ureidosuksinat kislotaning o‘zi aspartat kislota bilan karbomoilfosfat
orasidagi reaksiya natijasida kelib chiqadi. Quyidagi sxemada pirimidinlar
biosintezi yo‘li keltirilgan:

Sitidin va timidin fosfat kislota ham shu yo‘l bilan hosil bo‘ladi.
Nishonlangan orotat kislota bilan o‘tkazilgan tajribalar shuni ko‘rsatadiki,
pirimidin nukleogidlar biosintezi uchun erkin pirimidin asoslar emas, balki
orotat kislota iste’mol qilinadi. Orotat kislota bilan reaksiyaga kirishib,
ribotid hosil qiladigan 5-fosforibozilpirofosfat riboza-5-fosfat va
ATF dan quyidagi tenglamaga binoan kelib chiqadi:

Nukleozidtrifosfatlar biosintezi

Purin va pirimidin halqalarining biosintezi davomida erkin azot asoslari
emas, balki ularning ribotidlari, ya’ni mononukleotidlar hosil bo‘ladi.