4-mavzu nuklein kislotalar hujayra hayotida alohida ahamiyatga molik bo‘lgan komponentdir

Dezoksiribonuklein kislotalar pankreatik bez va ichak shilimshiq pardasining DNK lari di- va trinukleotidlarga hamda turli polimerlanish darajasida
bo‘lgan oligonukleotidlarga parchalanadilar. Ularning keyinchalik mononukleotid
va nukleozidlargacha gidrolizlanishi fosfatazalar ishtirokida bo‘ladi. Yukorida ko‘rsatilgan ikki nukleopolimerazalardan tashqari, ichak shilimshik
pardasida va, shuningdek, ilon zaharida nuklein kislotalarning har ikkala
tipida ham 3 uglerod bilan fosfat kislotaning kislorod atomi orasidagi
aloqani uzadigan nospetsifik fosfodiesteraza fermenti ham bor.
SHunday qilib, oshqozon-ichak yo‘lidagi bir qator fermentlar ovqatdagi
nuklein kislotalarni nukleotid va nukleozid darajasigacha parchalaydi. Bu
sodda mahsulotlar so‘ngra qonga so‘rilib, hujayralarga etkaziladi va ularning
bir qismi nuklein kislotalar sintezi uchun sarflanadi. Nukleotidlar nuklein
kislotalar sintezida ishtirok etish bilan birga organizmdagi juda ko‘p boshqa
metabolik jarayonlarda ham qatnashadilar. Nukleotidlar, nukleozidlar, purin
va hamda pirimidin asoslari, riboza va dezoksiribozalar parchalanadi, yangidan
sintezlanib, bir-biriga o‘tadi. Bu o‘zgarishlar turli fermentlar ta’sirida bir
qator oraliq bosqichlar orqali sodir bo‘ladi.
Nukleotid va nukleozidlarning to‘qimalarda parchalanishi. Nukleotidlarning fosfat gruppasi ingichka ichak fosfatazasi kabi, nospetsifik fosfatazalardan tashqari, maxsus nukleotidazalar, masalan, muskul va nerv to‘qimalaridagi 5- nukleotidaza, unib chiqayotgan arpadagi 3- nukleotidaza ta’sirida ham
gidrolizlanadi. Buning natijasida nukleozidlar hosil bo‘ladi. Nukleozidlar
so‘ngra purin yoki pirimidin asoslari hamda uglevod molekulasiga parchalanadi.
Bu reaksiya gidrolitik emas, balki, asosan, fosforilitik yo‘l bilan boradi: