4-мавзу. Меҳнат бозорида талаб ва таклиф ҳолатини таҳлил қилишда замонавий ахборот технологиялари дастурларидан фойдаланиш

И₀ даражасига етса тадбиркорлар ўзларининг барча вакансияларини тўлдириб олиши мумкин, барча ишлашни хохлаётганлар эса иш топиши мумкин. Ишлаб чиқариш жараёнининг иккала томони ҳам қониқиш хосил қилади. Шу даража мувозанатли иш ҳақи дейилади. Хар бир корхонада банд бўлганлар сонидан ташкил топган бозордаги бандлик даражаси 5-графикда кўрсатилган:

Иш

ҳақи Иш
ҳақи
Бандлик Бандлик
5-график. Бозордаги ва корхона миқёсидаги бандлик.
Бозордаги мувозанат талаб томонидан ҳам, таклиф томонидан ҳам бузилиши мумкин. Фараз қилайлик, кўпчилик программисликдан кўра нуфузли ва кўпрок хақ тўланадиган ишни танлашга ахд қилади. Бу холат иш кучи таклифининг чизиғини чапга силжитади. Графикдан кўриниб турибдики, бунинг натижасида иш ҳақи кўпаяди. Программалар ишларга бўлган талаб кўпайишининг натижаси ҳам шундай бўлади.
Шундай қилиб, мувозанатли иш ҳақининг пасайиши таклифнинг кўпайиши ёки талабнинг пасайиши натижасида рўй бериши мумкин. Амалда мувозанатли иш ҳақига бир вақтнинг ўзида талаб ҳам, таклиф ҳам таьсир қилиши мумкин. Бу омиллар ҳам бир томонлама таъсир қилиши мумкин.
Меҳнат бозори - иш кучи олди-сотди қилинадиган бозор. Иш кучи маҳсус товар бўлганидан унинг бозори ўз хусусиятига эга. Агар оддий товар сотилганда унинг эгаси ўзгарса, иш кучи неча марта сотилмасин ўз эгаси билан бирга қолади, чунки уни инсон жисмидан ажратиб булмайди.

- -