4 мавзу. Материал харажатлари ҳисоби reja Материалларни бошқариш жараёнини тушунишга 2Материалларни ҳисобга олишнинг узлуксиз ва даврий тизимини фарклашга 3Ишлаб чикаришга бериладиган материаллар кийматини баҳолаш

4-мавзу. Термодинамиканинг иккинчи қонуни

Тренер: И.Э.Хошимов

Режа:

• Қонуннинг асосий вазифаси ва термодинамик жараёнлар.
• Иссиқликни ишга айланиш жараёни, Карно сикли.
• Энтропия

Termodinamikaning 1-qonuni Ta’rif: Energiya yo’qdan bor bo’lmaydi, bordan yo’q bo’lmaydi. U bir ko’rinishdan boshqa ko’rinishga o’tib turadi. Δ U = Q - A

Termodinamikaning 2-qonuni

• Termodinamikaning birinchi qonuni termodinamik jarayonning energetik balansini tuzishga imkon beradi, ya’ni izolyatsiyalangan sistemada energiyaning umumiy zapasi o'zgarmas ekanligini ko'rsatadi. Lekin bu qonun energiyaning uzatilish yo'nalishi, termodinamik jarayonning sodir bo'lish ehtimolligi va yo'nalishi haqida hech qanday ma’lumot bermaydi.
• Tabiatda sodir bo'ladigan va ishlab chiqarishda amalga oshiriladigan jarayonlar faqat ma’lum yo'nalishdagina o'z-o'zicha ketishi mumkin. Birinchi qonun bu jarayonlarning teskari yo'nalishda ham borishini ta’qiqlamasada, ular teskari yo'nalishda o'z-o'zicha bormaydi.
• Masalan, - eritma o'z-o'zicha hosil bo'ladi, lekin tashkil etuvchi komponentlarga o'z-o'zicha ajralmaydi.
• - Issiqlik energiyasi faqat issiq jismdan sovuq jismga o'z-o'zicha o'tadi,
• - elektr energiyasi yuqori potentsialli joydan past potentsialli joyga o'z- o'zicha boradi,
• -suv yuqoridan pastga o'z-o'zicha oqib tushadi.
• Boshqacha aytganda, energiya intensivlik faktori (harorat, bosim, potensial, molyar va solishtirma hajm) katta joydan intensivlik faktori kichikroq joyga o'z-o'zicha o'zatiladi.
• Energiyaning qiymatini aniqlaydigan ikkinchi faktor sig'im (ekstensivlik) faktori bo'lib, unga elektr miqdori, moddaning xajmi, issiqlik sig'imi (ichki energiya, entropiya) kiradi

Қонуннинг асосий вазифаси. Жараён турлари – ўз-ўзидан борадиган, ўз-ўзидан бормаёдиган, термодинамик қайтар ва қайтмас жараёнлар.

• Баъзи бир жараёнлар ташқи мухит аралашувисиз боради. Масалан: иссиқлик иссиқ жисмдан совуқ жисмга ўтади: турли босимдаги газлар ўз босимини тенглаштиришга интилади; туташ идишларга солинган суюқликнинг сиртларини тенглашади, ишқаланиш жараёнида иш иссиқликка айланади, моддаларни юқори концентрацияли сохадан паст концентрацияли сохага диффузияси ва бошқалар шулар жумласидандир.