4-mavzu. Davlat xaridini tashkil etish modellari reja: 1

1.
 
Davlat xaridining tashkiliy shakllari 
 
Xalqaro amaliyotda davlat mablag’lari hisobiga tovar, ish, xizmatlarni xarid 
qilishda bir necha raqobatbardosh usullar belgilangan bo’lib, bu usullarga asoslanib 
davlat buyurtmachilari shartnomada belgilanishi lozim bo’lgan yetkazib beruvchi, 
pudratchi yoki ish bajaruvchini o’zlari tanlash huquqiga egadirlar. 
Byudjet tashkiloti va byudjetdan mablag’ oluvchilarning ehtiyojlarini 
qondirish jarayonida yetkazib beruvchi (pudratchi, ish bajaruvchi)ni tanlashning 
qaysi usulini qo’llash – mavjud shartlar va qanday tovar, ish, xizmatlar kerakligiga 
bog’liq. 
Xalqaro amaliyotda davlat xaridi quyidagi tashkiliy shakllarda amalga 
oshiriladi: 
Ochiq tanlov. 
Ochiq tanlov deganda shunday tanlov turi tushuniladiki, bunda 
buyurtmachi tomonidan xarid to’g’risidagi ma’lumot va kerakli tanlov 
hujjatlari yagona informatsion tizimda chegaralanmagan miqdordagi shaxslar 
uchun joylashtiriladi va xarid ishtirokchilariga yagona talablar qo’yiladi. 
Raqobatbardosh xaridlarning asosiy usuli ochiq tanlov bo’lib, bunda tanlov 
o’tkazilishi to’g’risidagi xabarnomani olgan har qanday mol yetkazib beruvchi 
tanlovda ishtirok etishi mumkin. 

---

Tanlov g’olibi bo’lib, shartnomani bajarish uchun eng yaxshi shartlarni taklif 
qilgan shaxs hisoblanadi. Odatda, bu tanlovda juda katta hajmdagi hujjatlar talab 
etiladi. 
1.
Ishtiroki chegaralanga tanlov. 
Ishtiroki chegaralangan tanlovda 
buyurtmachi tomonidan xarid o’tkazilishi va tanlov hujjatlari to’g’risidagi ma’lumot 
yagona informatsion tizim orqali chegaralanmagan miqdordagi shaxslar uchun 
joylashtirilib, tanlov ishtirokchilariga yagona va qo’shimcha talablar qo’yiladi 
hamda bu tanlov g’olibi kvalifikatsionoldi tanlovdan o’tgan xarid ishtirokchilari 
orasidan aniqlanadi. 
Ishtiroki chegaralangan tanlov quyidagi hollarda qo’llaniladi: 
1.
agar tovar yetkazib berish, ishlar bajarish va xizmatlar ko’rsatish 
uchun ularning innovatsion, yuqori texnologik yoki maxsus xarakterdagi 
murakkablik darajada bo’lsa va ularni faqatgina yuqori malakali mol yetkazib 
beruvchilar (pudratchilar, ish bajaruvchilar) amalga oshira olsa; 
2.
xalqlarning tarixiy obidalari kabi madaniy obyektlarni 
saqlash bo’yicha ishlar bajarish; 
3.
Muzey Fondi tarkibiga kiritilgan muzeylar kolleksiyalari va 
muzey predmetlarini restavratsiya qilish; 
4.
Arxiv fondining hujjatlarini restavratsiya qilish; 
5.
Kutubxona fondiga kirga qimmatli va noyob hujjatlarni restavratsiya qilish; 
6.
Mazkur muzey, arxiv, kutubxonalarda ishlar bajarish uchun 
ularning hisob bazasi 
hamda muzey
kolleksiyalari 
va
predmetlari, 
arxivdagi 
hujjatlarning xavfsizligini ta’minlash 
tizimiga kirish ruxsati bo’lishi lozim bo’lgan holatlar kiradi. Ishlarning texnik 
yoki texnologik darajasining murakkabligi sababli hamda ularning
innovatsion, 
yuqori texnologiyali va maxsuslashtirilgan xarakterda 
bo’lganligi sababli bu ishlarni faqatgina maxsus va yuqori malakaga ega 
bo’lgan mutaxassislar bajarishi lozim bo’lgan holatlar ro’yxati hukumat 
tomonidan belgilab 
beriladi. 

---

2.
Ikki bosqichli tanlov. 
Ikki bosqichli tanlov deganda, buyurtmachi 
tomonidan xarid o’tkazilishi va tanlov hujjatlari to’g’risidagi ma’lumot yagona 

---

informatsion tizim orqali chegaralanmagan miqdordagi shaxslar uchun 
joylashtirilib, tanlov ishtirokchilariga yagona va qo’shimcha talablar qo’yiladi va bu 
tanlov g’olibi bo’lib, tanlovning ikkala bosqichidan (shu jumladan, qo’shimcha 
talablar qo’yilganda, birinchi bosqichdagi kvalifikatsiya oldi tanlovdan ham) o’tgan 
va ikkinchi bosqichda shartnomani bajarish uchun eng yaxshi shartlarni taklif qilgan 
shaxs g’olib hisoblanadigan tanlov tushuniladi. 
Buyurtmachi ikki bosqichli tanlovni quyidagi shartlarga binoan o’tkazishga 
haqli. Bular: 
1.
tanlov ilmiy-tadqiqot ishlarini bajarish, loyihaviy ishlar ( shu jumladan, 
arxitektura-qurilish loyihalarini tuzish)ni bajarish, tajribalar o’tkazish, ilmiy 
izlanish, innovatsion va yuqori texnologik mahsulotni yetkazib berish, energoxizmat 
hamda adabiyot yoki san’at asarlarini yaratish bi;an bo’gliq bo’lgan shartnomalarni 
tuzish uchun o’tkazilishi kerak; 
2.
xarid obyektining xususiyatlarini aniqlashtirish uchun xarid ishtirokchilari 
bilan uning muhokamasini o’tkazish shart. 
3.