4-mavzu: asosiy va aylanma kapital doiraviy aylanishining moliyaviy aspektlari reja

X ₀ – mahsulotni ishlab chiqarishga qilinadigan bir kunlik xarajatlar;
U – ishlab chiqarish tsiklining uzoqligi
(kunlarda);
K – xarajatlarning o’sib borish koeffitsienti.
Mahsulotni ishlab chiqarishga qilinadigan bir kunlik xara-jatlar chorak davomida tannarx bo’yicha ishlab chiqarilgan tovar mahsuloti qiymatini tegishli chorakdagi 90 kunga bo’lib topiladi.
Ishlab chiqarish tsiklining davomiyligi quyidagilar bilan belgilanadi:

• 
  bevosita ishlov berish jarayoniga tegishli vaqt (texno-logik zaxira);
  
• 
  ishlov beriluvchi buyumlarning ish joylarida joylashishi (transport
  

zaxirasi);

• 
  aylanma zaxirasi (ishlov berish operatsiyalari oralig’idagi vaqtlar);
  
• 
  sug’urta zaxirasi (uzilishlar sodir bo’ladigan vaziyatlar uchun).
  

Xarajatlarning o’sib borish koeffitsienti tugallanmagan ishlab chiqarishdagi buyum o’rtacha tannarxining ishlab chiqarish xarajatlarining umumiy summasiga nisbati bilan aniqlanadi.
Albatta, zaxiralarni mohirona boshqarish menejment va XYuS ishlab chiqarish xodimlaridan inflyatsiyani hisobga olishni, sifat va chiqariladigan tovarning bozorda talab ega ekanligi ustidan uzluksiz nazorat olib borishni, bahosi va iste’mol xusu-siyatlariga ko’ra XYuS tomonidan chiqariladigan mahsulotlarning iste’molchilar talabiga qarab o’zgarishini qondirishni talab qiladi.
Xorijiy manbalarda aylanma mablag’lar iborasi keltirilganda sof aylanma mablag’lar nazarda tutiladi. Korxonaning sof aylanma mablag’larini boshqarish bilan birgalikda biz korxonaning qarzlarini to’lay olish salohiyatini ham ko’rib chiqamiz. Bu korxona faoliyatining ikkita o’zaro uzviy bog’liq bo’lgan tomonlarini boshqarilishini talab qiladi.
Moliyalashtirishning qisqa muddatli manbalari 1 yil yoki undan kam vaqt mobaynida to’lanishi kerak bo’lgan moliyalashtirishning hamma turlarini o’z ichga oladi. Koxona qisqa muddatli moliyalashtirishdan (qisqa muddatli qarz) foydalanishini tahlil qilinganda 2 ta asosiy savol yuzaga chiqadi:

1. 
   Koxona qisqa muddatli moliyalashtirishdan qancha miqdorda foydalanishi kerak?
   
2. 
   Koxona qisqa muddatli moliyalashtirishning qaysi manbalarini tanlashi kerak?
   

Biz birinchi savolga javob berishda aylanma kapital boshqaruvining Xedjerlash prinsipidan foydalanamiz.
Ikkinchi savolga javob berishda esa 3 ta asosiy omilni hisobga olamiz.

1. 
   Kreditning samarali narxi
   
2. 
   Kreditni kerakli miqdorda kerakli muddatga olish imkoniyati mavjudligi
   
3. 
   Kredit manbalaridan foydalanishning narxga bo’lgan ta’siri va moliyalashtirishning boshqa manbalari³.