4-маъруза. Табиий тоғ жинслари Режа

Андезитлар - плагиоклаз, авгит ва роговая обманкадан ташкил топган жинс. Зичлиги 2200-2800 кг/м³, сиқилишдаги мустаҳкамлик чегараси 60–240 МПа. Андезит кислота таъсирига ва иссиққа чидамли. Қурилишда асосан кислоталар таъсирига чидамли бетонлар учун йирик тўлдиргич сифатида ҳамда кислота саклайдиган ҳовуз деворларини қоплашда ишлатилади.
Трахитлар – зичлиги камроқ бўлган жинс. Зичлиги 2200 кг/м³, сиқилишдаги мустаҳкамлик чегараси 50–100 МПа. Ранги оч сариқ ёки кулранг. Улар девор ашёлари ҳамда бетонлар учун тўлдиргич сифатида ишлатилади.
Вулқон туфи – пушти ёки бинафша рангда учрайдиган, зичлашиб ва ёпишиб қолган вулқон кулидан иборат ғовакдор тоғ жинси. Зичлиги 1100–1300 кг/м³, сиқилишдаги мустаҳкамлик чегараси 8–12 МПа ва иссиқлик ўтказувчанлик коэффициенти 0,3–0,4. Қурилишда, асосан, девор ашёлари (блоклар) сифатида ишлатилади. Туф чиқиндилари эса енгил бетонлар учун тўлдиргич сифатида фойдаланилади.
Трасслар – зич вулқон туфи турларига кирувчи жинс. Улар юқори зичликка (2500–2800 кг/м³) ва мустаҳкамликка (800–1500 кг/см²) эга. Майда ҳолатида трасслар пудцолан цементларини олишда фаол гидравлик қўшилма сифатида ишлатилади. Туфли лава – вулқондан отилган юқори ҳароратдаги суюқ лава томчилари, вулқон кули ва қумлар билан аралашган ҳолда тезда совиган ғовак шишасимон жинсдир. Туфли лаванинг хоссалари вулқон туфидан кам фарқ қилади. У ҳам қурилишда девор ашёлари ва бетонлар учун енгил тўлдиргич сифатида ишлатилади.
Пемза – шишасимон серғовак енгил жинс. У вулқондан отилган майда лава томчиларининг ҳавода совишга улгурмай ўзаро ёпишиб қолишидан ҳосил бўлган. Таркибида кремний (75 %гача) ва алюмин оксиди бор. Оч сариқ рангда бўлади. Пемзанинг зичлиги 300–600 кг/м³, сиқилишдаги мустаҳкамлик чегараси 0,4–4 МПа. Совуққа чидамли ва иссиқликни кам ўтказадиган ашё. Унинг кукуни боғловчи моддалар учун фаол қўшилма, қуми эса енгил бетон ва қоришмалар учун тўлдиргич сифатида ишлатилади. Камчатка, Арманистон ва Кавказ ҳудудларида пемза захиралари кўп.