4-маъруза: Алоқа каналларида ахборотларни узатиш

узатиш тезлигига ва каналлар параметрларининг белгиланган

меъёрларга мослигига қараб, асосий рақамли каналга; бирламчи, иккиламчи, учламчи, туртламчи ва бешламчи рақамли каналларга бўлинади;

телекоммуникация сигналлари тарқалаётган муҳитнинг тарқалиш турига кўра, кабелли ва баъзи ҳолларда, ҳаво алоқа линиялари орқали ташкил қилинган симли каналларга ва радио, радиорелели ва йўлдош алоқа линиялари орқали ташкил қилинган радиоалоқа каналларига бўлинади.

Электр алоканинг бирламчи сигналларини маълумотни бирламчи сигналга ўзгартирувчи ўзгартиргич ёки бирламчи сигнални маълумотга ўзгартирувчи ўзгартиргичдан узатишни таъминловчи техник воситалар ва уларнинг тарқалиш муҳит мажмуасини телекоммуникация канали дейилади.

Электр алоканинг бирламчи сигналларини маълумотни бирламчи сигналга ўзгартирувчи ўзгартиргич ёки бирламчи сигнални маълумотга ўзгартирувчи ўзгартиргичдан узатишни таъминловчи техник воситалар ва уларнинг тарқалиш муҳит мажмуасини телекоммуникация канали дейилади.

Алоқа воситалари – бирламчи хабарни ахборот манбасидан берилган физик сигналга ўзгартириш, уларни узатиш, қабул қилиш ва имтеъмолчига қулай ҳолда тақдим этувчи қурилмалар мажмуасидир.

Алоқа канали- бу материал муҳит бўлиб, шунингдек физик ёки бошқа жараён бўлиб, унинг ёрдамида сигналнинг силжиши, яъни вақт ўтиши билан майдонда сигналнинг тарқалиши кузатилади.

Қуйида айрим алоқа каналларига мисолар келтирилган.

Алоқа канали	Муҳит	Хабар ташувчи	Жараён, хабарни узатиш учун фойдаланилади
Почта, курьер	Инсон яшайдиган муҳит	Қоғоз	Ташувчининг механик силжиши
Телефон, компьютер тармоқлари	Сим (Проводник)	Электрик ток	Электрик зарядларнинг силжиши
Радио, телевидение	Электромагнит майдон	Электромагнит тўлқинлар	Электромагнит тўлқинларнинг тарқалиши
Кўриш	Электромагнит майдон	Ёруғлик тўлқинлари	Ёруғлик тўлқинларининг тарқалиши
Эшитиш	Ҳаво	Товуш тўлқинлари	Товуш тўлқинларининг тарқалиши
Ҳид, таъм (вкус)	Ҳаво, овқат	Кимёвий моддалар	Кимёвий реакциялар
Қоплам	Тери юзаси	Қопламга таъсир этувчи объект	Иссиқлик ўтказувчанлик, босим