4-Leksiya. Matematikanı oqıtıwda ilimiy izertlew metodlari: baqlaw hám tájriybe, salıstırıw metodları. Matematikalıq oqıtıwda ulıwmalastırıw, abstraksiyalaw, konkretlestiriw, klassifikatsiyalaw metodlari

Geometriyalı3 teoremalardı d1lille7di4 sintez 81m analiz metodları.
Teoremanı4 teksti aytıl2annan keyin onı 3alay d1lille7 kerek degen sora7 tu7ıladı. Teoremanı d1lille7 ushın onı4 sh1rtin paydalanıp izbe-iz birneshe dizbeklengen pikirle7ler ar3alı teoremanı d1lilleymiz.
Cintezlik metod penen d1lillewde teoremanı4 sh1rtine s6yenip bazı bir juwma33a kelemiz, usı juwma33a tiykarlanıp kelesi ju7ma3tı payda etemiz. Solay etip d1lille7ge tiyisli teoremanı4 o’zinen a3ır2ı ju7ma3tı shı2aramız. Sintezlik d1lille7de pikirle7 belgiliden belgisizge 3aray j6rgiziledi, teoremanı4 sh1rtinen onı4 ju7ma2ı shı2arıladı.
Teoremanı analiz metodı menen d1lillewde bizi4 pikirle7imiz belgisizden belgilige 3aray, neni d1lille7 kerekligine 3aray ba2ıtlanadı. Analiz metodında2ı pikirle7lerdi4 t1rtibi sintezlik metodta2ı pikirlewlerge keri boladı Endi teoremalardı sintez 81m analiz metodları menen d1lille7di k5rseteyik.
T e o r e m a' Eger t5rtm6yeshikti4 diagonalları kesilisken noqatında ten’ ortadan b5linse, onda ol parallelogramm boladı.
Sintez metodı menen d1lille7. (r-sızılma)

Teoremanı d1lille7 ushın AOB 81m COD 6shm6eshliklerin 3araymız.

bunnan
Olay bolsa AVCD parallegramm eken.
V C

0
A D

Analiz metodı menen d1lille7. AVCD parallelogramm ekenligin d1lille7 ushın neni anı3la7 kerek. Ol ushın AV||CD 81m VC||AD yamasa AVCD yaki VCAD ekenligi d1lille7 jetkilikli. Al , AV 81m CD te4ligin k5rseti7 ushın ne isle7 kerek. Kesindilerdi4 te4ligin biz usı kesindiler t1repleri bolatu2ın 6shm6yeshliklerdi4 te4liginen tabatu2ın edik. Al, eki tu7rını4 5z-ara parallelligin sol tu7rılardı 6shinshi tu7rı kesip 5tkende 8asıl bol2an ay3ısh m6yeshlerdi4 te4ligi ar3alı tabı72a boladı. A7ızsha 5tkerilgen usı pikirle7lerden keyin AOB 81m COD 6shm6yeshliklerini4 te4ligin 3ara7 kerekligin o3ı7shılardı4 5zleri-a3 aytıp bere aladı. №ıs3asha bılay jazamız. (sxema t6rinde).
q. AVCD parallegramm
w. AV||CD-?
e. ∆AOV = ∆COD (eki t1repi 81m olardı4 arasında2ı m6yesh boyınsha) CD=AB, q=w bunnan CD||AB demek CD=AV.
Bunda d1lille7ge 7a3ıt k5birek ketedi. Bira3 d1lille7di4 81r bir 31demi o3ı7shılar ushın t6sinikli.
Sintez metodını4 t5mendegi kemshiliklerin k5rseti7 kerek`
jo3arıda2ı keltirilgen mısallardı sintezlik d1lille7de biz ne ushın kerekligin t6sinbesten j1rdemshi sızılmalar jasadı3, bazı bir 6shm6yeshliklerdi4 te4liklerin 3aradı3, ulı7ma ayt3anda d1lille7di4 81r bir 31demi ne ushın kerekligi belgisiz. O3ı7shı teoremanı d1lille7 ushın neden basla7 kerek j1ne onı 3alay da7am eti7 kerek ekenligin bilmesten barlı3 d1lille7 jolın yadılap alı7ı kerek. Ju7ma3lap ayt3anda sintez metodı menen d1lille7 o3ı7shılardı4 d5reti7shilik aktivligin 5sirmeydi. Al analiz metodında teoremanı4 ju7ma2ınnan baslaymız , o3ı7shı d1lille7di neden basla7ın biledi. Sonlı3tan analiz metodı menen teoremanı d1lille7de o3ı7shılar tek 2ana tı4la7shı bolıp otırmay d1lille7ge 5zleri aktiv 3atnasadı, teoremanı4 d1lille7in 5zleri tap3anday boladı, bir teoremanı d1lille7di4 81r 3ıylı variantların oylap tabı72a tırısadı.