4-bob. Umumiy montaj ishlarida ishlatiladigan yuk ko‘tarish mashinalari

4.9.Machtali va machta-strelali kranlar

Yuk ko‘tarish kranlari stasionar va ko‘chma turlarga bo‘linadi. Stasionar kranlar o‘z turi buyicha machtali va machta strelali kranlarga bo‘linib, ularni qo‘llanish doirasi chegaralangan. Machtali va machta strelali kranlar yig‘ma konstruksiyalarni, texnologik jihozlarni yirik kimyo va qurilish materiallari korxonalarida montaj qilish uchun qo‘llaniladi.

4.20-rasm. Vantli machta-strelali kran
a - umumiyko‘rinish; b- kranning pastki tayanchi; v-kallak.
1-tayanch;2-vant; 3-strela polispasti; 4-qushimcha qurilma tumshuk; (gusak);5- polispast; 6 - yuk polispasti; 7- polispast; 8-strela;
9 - machta;10-burilish doirasi; 11-tayanch ramasi;
12- blok; 13- blok;14 - chig‘ir;5 - tovon.
Machta krani buriladigan bo‘lib, machtasi fundament ramasiga tayanadi va binoga mahkamlanadi yoki vantlar yordamida mahkamlanadi. Machtaga buriluvchan strela o‘rnatiladi. Yukni ko‘tarish uchun chig‘irdan foydalaniladi va yuk og‘irligiga qarab polispast tanlanadi.
Vantli machta-strelalikranlar. Bu kran machta 9, strela 8, yukva strela 6, polispastlar 3, tayanch rama 11, chig‘ir 14 va vant 2 dan iborat. Strelasi sharnir orqali machtaning pastki qismiga mahkamlanadi va u verti­kal o‘q atrofida burilish doirasi 10 yordamida 360° ga bu­riladi.
Machta va strela po‘lat arqonli aylanish mexanizmiga ega. Machtaning pastki qismi maxsus zoldirli tovon 15 ga tayanadi. Machtaning tepa qismi qo‘zg‘almaydigan tayanch 1 orqali yuk ko‘tarish qobiliyatiga ko‘ra 8 tagacha vantlar bilan gorizontga nisbatan 30° burchak ostida mahkamlanadi.
Strela va yuk polispastlari tarmoqlarining uchlari bloklar 12, 13 orqali machta ichkarisiga kiritiladi va strela tovoni teshigi orqali chiqarilib elektroreversiv chig‘ir 14 ning barabaniga ulanadi. Asosiy strela va yukni yuqorirokda ko‘tarish uchun machta qo‘shimcha ravishda polispast 7, qo‘shimcha qurilma tumshuq (gusak) 4 va yuk ko‘tarish qobiliyati ozroq bo‘lgan ikkinchi polispast 5 bilan jihozlangan.β