4 боб суғурта муносабатларининг юридик асослари

Лицензияни чеклаш - суғуртанинг айрим турлари бўйича суғурта шартномаларини, қайта суғурталаш шартномаларини тузишни тақиқлаш, тегишли шартномаларда суғурталовчининг мажбуриятларини оширувчи ўзгартиришлар киритишдир.
Лицензияни тўхтатиб туриш - суғурта шартномалари, қайта суғурталаш шартномалари, суғурта брокери хизматларини кўрсатиш бўйича шартномалар тузишни тақиқлаш, тегишли шартномаларда суғурта иши субъекти мажбуриятларини оширувчи ўзгартиришлар киритишдир.
Лицензияни чеклаш ёки тўхтатиб туриш тўғрисида суғурта назорати органининг қарори эълон қилинади. Потенциал суғурталанувчиларга шартнома тузилган суғурта иши субъектидан лицензия мавжудлигини текшириш тавсия этилади. Суғурта шартномасининг амал қилиши давомида суғурталовчига нисбатан лицензияни чеклаш ёки тўхтатиб туриш тартиби жорий этилмаганлигини назорат қилиш зарур. Ушбу маълумотни Ўзбекистон банкининг сайтида кўриш мумкин.
Тўхтатиб туриш билан бир вақтда суғурта назорати органи ночорлик (банкротлик) тўғрисидаги қонун ҳужжатлари қоидалари асосида суғурта компанияси вақтинчалик бошқарувини тайинлайди.
Лицензияни чеклаш ёки тўхтатиб туриш тартибидан кейин уни янгилаш суғурта иши субъектининг лицензия тўлиқ берилган фаолиятни амалга ошириш ҳуқуқларини тиклашни англатади.
Суғурта иши субъектига лицензияни бекор қилиш каби тартиб қўлланилиши мумкин. Бундай қарор қабул қилиш учун асос нима? Асос: суднинг, суғурта назорати органининг лицензияни бекор қилиш тўғрисидаги қарори.
Лицензияни бекор қилиш тўғрисидаги қарор суғурта назорати органи томонидан қабул қилинади:

1. 
   суғурта назоратини амалга оширишда:
   

-суғурта иши субъекти томонидан суғурта қонунчилиги бузилишининг бартараф этилмаслиги (лицензияни чеклаш ёки тўхтатиб туриш асослари);
- йил давомида ҳисобот муддатларининг такроран бузилиши;
- суғурта иши субъекти лицензия олинган кундан бошлаб 12 ой мобайнида кўзда тутилган фаолиятни амалга оширишни бошламаган;
- суғурта ташкилоти 3 ой мобайнида суғурталовчиларнинг профессионал ассоциациясига аъзолигини тикламаган;
- суғурталовчининг устав капиталининг энг кам миқдори ошган тақдирда устав капиталини ошириш тўғрисидаги талаб бажарилмаган;
2) суғурта иши субъектининг ташаббуси билан – унинг ёзма аризаси асосида.
Суғурта назорати органининг лицензияни бекор қилиш тўғрисидаги қарори ҳам эълон қилиниши шарт.
Лицензия бекор қилингандан сўнг суғурта тадбиркорлик иши суғурта, қайта суғурталаш, суғурта брокери хизматларини тузиш, тегишли шартномалардаги мажбуриятларнинг ошишига сабаб бўладиган ўзгартиришлар киритиш ҳуқуқига эга эмас.
Лицензия бекор бўлган тақдирда суғурта ташкилотида пайдо бўлган мажбуриятларни тақдим қиламиз (14-расм).

Лицензияни - суғурталовчининг мажбуриятларини бекор қилиш

Суғурталанувчини хабардор қилиш

Лицензияни бекор қилиш тўғрисида

Суғурта шартномаларини эрта тугатиш тўғрисида

Қайта суғурталаш шартномаларини эрта тугатиш тўғрисида

Суғурта портфелини ўтказиш тўғрисида, ушбу суғурта портфели ўтказилиши мумкин бўлган суғурталовчини кўрсатган ҳолда

Қарор қабул қилиш

Суғурта фаолияти тугатиш тўғрисида

Юз берган суғурта ҳодисалари учун суғурта тўловларини амалга ошириш