4-amaliy mashg‘ulot mavzu: Ispaniyaning ko‘chmas mulkni baholash tizimi

ISPANIYADA KO‘CHMAS MULK TUSHUNCHASI.

Ispaniya bugungi kunda rivojlangan Yevropaning kata davlatlaridan hisoblanadi.Shu sababli ham Ispaniya kadastri avvaldan yaxshi shakllangan va rivojlangan.Ispaniya hududi hozirgi ko’rinishiga kelishiga bir necha bosqichlardan o’tgan.Hududni nazorat qilish uchun davlat kadastr tizimi shakllana boshlagan. Kastiliya Iberiyada hukmronlik qiladigan shohlikka aylanishi Imperiya Ispaniyaning Gabsburglar sulolasi (1516-1700) hukmronligi ostida tashkil etildi va Ispaniya Burbon monarxlari davrida imperiya Rimliklar hududidan tushumini koʻpaytirdi.

Rimliklar hududida imperiyaning obroʻ-eʼtibori papa tomonidan patronat qilish vakolatini berish orqali kuchaytirildi va bu unga diniy sohada kuch berdi. Ispaniya imperiyasining shakllanishidagi muhim element siyosiy, diniy va ijtimoiy hamjihatlikni boshlagan, ammo siyosiy birlashishni boshlamagan katolik monarxlari Kastiliyalik Izabella va Aragonlik Ferdinand II oʻrtasidagi sulolaviy ittifoq mavjud bo’lgan.Ispaniyada qirolliklar o’zgargan sari yangi o’zgarishlar yuz beravergan.Yerlar ustidan nazorat oshib, soliqlar muntazam olingan. Yerdan foydalanish, ularni nazorat va himoya qilishni davlat doim boshqarib borgan.

Ispaniyada kadastr ma'lumotlar modeli va axborot turlari,soliq olish bo’yicha ikkita asosiy turi mavjud shahar ko'chmas mulk kadastri va qishloq xo’jalik ko'chmas mulk kadastri. Bundan tashqari yuqorida uchinchi guruh ham mavjud
ularni soliq olinmaydigan toifa deyish mumkin.Ularga o’rmon
hudularini, gidrografiya obyektlari, qo’rixonalarni va boshqalar misol bo’la oladi.
Ispaniyada yerdan soliq olinayotgan avvalo yerning hosildorligi, undan keladigan foydaga qarab hisoblanadi.Bir sotix yerdan ularda olinadigan soliq 136,4 evroga teng, 2020 yilda 164,1 evro va 2019 yilda 159,7 evro. Bu butun seriyaning eng past ro'yxatga olingan narxi hisoblanadi. Shaharlarda kadastrdan olinadigan soliq nisbatan qo'llaniladigan soliq stavkalariga qaraganda yuqori.
Shunga o'xshash holat binolar, inshootlar va boshqa ishlar uchun soliqlar (ICIO) bilan sodir bo'ladi. Qurilishga talab katta bo'lgan yirik shaharlarda soliq stavkalari yuqori bo'lib, aholisi 200 000 dan ortiq bo'lgan munitsipalitetlarda o'rtacha 3,7% dan oshadi. Bu miqdor aholisi 100 dan kam bo'lgan shaharlarda qo'llaniladigandan deyarli uch baravar va 500 kishigacha bo'lgan shaharlardagidan ikki baravar ko'p.

"Ko'chmas mulk" yoki "ko'chmas mulk" atamasi er va unda o'sadigan, unga biriktirilgan yoki qurilgan barcha narsalarni, shu jumladan binolar, inshootlar, yo'llar, kanalizatsiya va to'siqlar kabi sun'iy ob'ektlarni anglatadi, lekin har qanday narsa bundan mustasno yerga zarar etkazmasdan olib tashlanishi mumkin. Ushbu sun'iy ob'ektlar "takomillashtirish" deb ataladi. Agar ko'chmas mulkda hech narsa bo'lmasa va shunchaki bo'sh er bo'lsa, u "yaxshilanmagan" deb ataladi. Mulkni qayta baholash har yili amalga oshiriladi, chunki natijada olingan qiymat vaqt o'tishi bilan doimiy ravishda o'zgarib turadigan bozor qiymatiga imkon qadar yaqin bo'lishi kerak. Shuni ta'kidlash kerakki, davlat baholovchisi faqat o'z davlatining qonunlariga muvofiq ishlaydi.