3 Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги

SANOAT ISHLAB CHIQARISHINI JOYLASHTIRISH VA ATROF-MUHIT MUHOFAZASI 
(Jizzax shahri misolida ) 
Aynaqulov Xusniddin Abduhamidovich
Isanov Abdumajit Parmanovich 
Jizzax politexnika instituti
 
Ishlab chiqarish kuchlarini joylashtirish joylashtirishning eng muhim amallaridan biri tabiiy muhit 
va uning rеsurslari bo‘lib, ular ma’lum hudud tabiatining o‘ziga xosligi va tabiiy rеsurs salohiyati orqali 
ishlab chiqarish kuchlarini joylashtirishga bеvosita ta’sir ko‘rsatadi. Aynan bir vaqtning o‘zida ishlab 
chiqarishni samarali joylashtirish tabiatdan foydalanish va uni muhofaza qilishning eng muhim 
shartlaridan biri hisoblanadi [2]. Mazkur dasturiamalga ko‘ra Jizzax shahrida so‘nggi yillarda “Maxsus 
industrial zona” larning vujudga kelishi, shuningdek, kichik sanoat tugunlarining barpo bo‘layotganligi 
mazkur sohaga birmuncha e’tiborliroq bo‘lishni talab etmoqda, chunki ishlab chiqarish quvvatlarini 
ko‘paytirish bugungi iqtisodiyotni modernizatsiya qilish sharoitida alohida dolzarb masala bo‘lib, u 
ishlab chiqarishning katta samara bеrishini, hududlarning tabiiy-rеsurs salohiyatidan avaylab-asrab, 
tеjab-tеrgab foydalanish asosida maksimal foyda olishni, aholi turmush tarzining normal ekologik 
sharoitlarini saqlash va yaxshilashni ta’minlaydi.
Iqtisodiyotni yuksaltirish va modernizatsiya qilish sharoitida ishlab chiqarish kuchlarini 
joylashtirishda quyidagi asosiy tamoyillardan foydalanish muhimdir: 
-
ishlab chiqarishni xom ashyo, yoqilg‘i va enеrgiya manbalariga va iste’mol hududlariga yaqinlashtirish; 
-
ekologik vaziyatni sog‘lomlashtirish, tabiatdan ratsional foydalanish va tabiatni muhofaza qilishning 
samarali tadbirlarini amalga oshirish; 
Sanoat tugunlarining, ishlab chiqarish quvvatlarining qo‘shimcha yaratilishi mahalliy iste’mol 
bozorlarimizning zaruriy mahsulotlar bilan to‘lishida, shuningdek, aholini ish bilan band etishda alohida 
o‘rni va roli bor albatta, ammo ekologik barqarorlik nuqtai nazaridan ratsional joylashtirish ayni muddao 
sanaladi [1]. Buning eng birinchi yo‘nalishi bu “QMQ 2.01.01- 94” bo‘yicha shamol esishining ustuvor 
yo‘nalishlariga rioya etish hisoblanadi. Mazkur yo‘lishni Jizzax shahri misolida ko‘rib chiqadigan 
bo‘lsak, tahlillarimiz asosan qish faslining chilla payti hisoblangan yanvar oyi uchun, shuningdek, yoz 
faslining chilla payti hisoblangan iyul oylarii uchun olindi. Unga ko‘ra: