3. Pulga bo‘lgan talab, pul taklifi va pul agregatlari Pul-kredit sektori tahlili uslubiyati

4.2. Pul-kredit sohasini tahlil qilish. Boshqa sektorlar bilan aloqalar. Pul bozoridagi muvozanat. Pul multiplikatori konsepsiyasi. Pul-kredit tahlilining ayrim masalalari
Bank tizimining balansi hisoblanmish PKSh, mamlakatning tashqi pozitsiyalari bilan bank tizimidagi sof aktivlar, hamda davlat boshqaruv idoralarining hisoblari bilan bank tizimi tomonidan davlatni moliyalashtirish orasidagi muhim aloqalarni aniqlashga imkon beradi. Shuningdek, bank tizimi, albatta, real sektor (milliy hisoblar bilan ham) bilan ham xususiy sektorga pul ko‘rinishda kredit berish orqali ham bog‘langandir.
TB bilan aloqalar. TBni tahlil qilishda ko‘rilganidek, agar bank tizimi bo‘yicha operatsiyalar chiziq ustida ifodalansa, TBning umumiy Saldosi bank tizimining sof xalqaro zahiralarini o‘zgarishi hisobiga moliyalashtiriladi. Umuman olganda, sof xorijiy aktivlarning o‘zgarishi xoh PKSh, xoh TB orqali aniqlanmasin, bir xil natija beradi. Shuning uchun ushbu o‘zgarish PKShda
DNFA = DM2 – DNDA ko‘rinishda hisoblansa, Tbda ∆NFA = - ∆RES bo‘lganligi sababli ∆NFA = CAB + ∆FI, CAB + ∆FI + ∆RES = 0, (bu yerda ∆FI – noemission moliyalashtirish oqimlari) ko‘rinishda hisoblanadi.
Va natijada, ∆NFA = ∆M2 - ∆NDA = CAB + ∆FI = ∆RES.
Aniq olganda, vaqt bo‘yicha zahiralar ma’lum moddalarining o‘zgarishiga valuta kurslaridagi tebranishlar ta’sirini operatsiyalardagi o‘zgarishlar va qiymatni qayta baholash hisobiga qancha bo‘lganini ajratish talab qilinadi (ushbu misolda boshqa omillar va bozor narxlaridagi tebranishlar hisobga olinmagan).

ARt – milliy valutaga denominasiya qilingan balansdagi zahira moddasi;
ASt – dollarda ifodalangan balansdagi zahira moddasi;

Et – davr oxiriga bir dollarga to‘g‘ri kelgan milliy valuta kursi;

E*t – o‘rtacha davrdagi valuta kursi.

Bu yerda,

ARt = Et * ASt .
So‘ngra:

Zahiralarning summar o‘zgarishi = (ARt – ARt-1),

Operatsiyalar oqimi = E*t (ASt – ARt-1 ).


Demak,