3 McCarthy, O'Dell English vocabulary in use pdf

 Nomoddiy aktivlarning sintetik va analitik hisobi. 21- son BHMS da nomoddiy 
aktivlar  hisobini  yuritish  uchun    aktiv  bo‘lgan  №  0400  «Nomoddiy  aktivlar  hisobi 
schyotlari»    va  kontraktiv  bo‘lgan  №  0500  «Nomoddiy  aktivlarning  eskirishi  hisobi 
schyotlari» tizimlari ko‘zda tutilgan.  
 
 
Aktiv schyotlar 
 
Kontraktiv schyotlar 
0410 
Patentlar, litsenziyalar va nou-xau  0510 
Patentlar, litsenziyalar va nou-
xaularning amortizatsiyasi 
0420 
Savdo markalari, tovar belgilari 
va sanoat namunalari 
0520  Savdo markalari, tovar belgilari 
va sanoat namunalarining 
amortizatsiyasi  
0430 
Dasturiy ta’minot  
0530  Dasturiy ta’minotning 
amortizatsiyasi  
0440 
Yerdan va tabiiy pesurslardan 
foydalanish huquqi 
0540  Yerdan va tabiiy pesurslardan 
foydalanish huquqining 
amortizatsiyasi 
0450 
Tashkiliy harajatlar 
0550  Tashkiliy harajatlarning 
amortizatsiyasi  
0460 
Franchayz 
0560  Franchayzning  amortizatsiyasi 
0470 
Mualliflik huquqlari 
0570  Mualliflik huquqlarining 
amortizatsiyasi  
0480 
Gudvil 
 
 
0490 
Boshqa nomoddiy aktivlar 
0590  Boshqa nomoddiy aktivlarning 
amortizatsiyasi  
 
 
0410-0490  «Nomoddiy  aktivlar  hisobi  schetlari»ning  debetida  ularning 
boshlang‘ich  qiymatini  oshishiga  olib  keluvchi  operatsiyalar  (masalan,  yangi  nomoddiy 
aktivlarni sotib olinishi, ularni bepul kelib tushushi, qayta baholanishi, inventarizatsiyada 
aniqlangan  ortiqchalar),  kreditida  esa  nomoddiy  aktvlarning  boshlang‘ich  qiymatini 
kamayishiga  olib  keluvchi  operatsiyalar                                (masalan,  ularni  sotilishi,  bepul 
berilishi, hisobdan chiqarilishi, aniqlangan kamomadlar) quyidagi buxgalteriya yozuvlari 
bilan aks ettiriladi. 
 
№ 
Operatsiyaning mazmuni 
Debet 
schet 
Kredit 
schet 
Yozuvga asos 
bo‘luvchi hujjat 
1. 
Nomoddiy aktivlar sotib olinganda 
0410-
0830 
Shartnomalar, 
PDF created with pdfFactory trial version 
www.pdffactory.com

---

 
85 
0490 
schet-fakturalar 
2.  Ilmiy tadqiqot va tajriba konstruktorlik 
ishlanmalari natijasida qabul qilingan 
nomoddiy aktivlarning xaqiqiy 
tannarxiga 
0410-
0490 
3190 
Loyiha-smeta 
hujjatlari, 
dalolat-nomalar 
3.  Bepul kelib tushgan nomoddiy 
aktivlarning ekspert yuli bilan 
belgilangan qiymatiga 
0410-
0490 
8530 
Shartnoma, 
dalolatnoma, 
schet-faktura 
4.  Ta’sis badali sifatida kirim qilingan 
nomoddiy aktivlarning kelishuv 
bahosidagi qiymatiga 
0410-
0490 
4610 
Ta’sis 
shartnomasi, 
dalolatnoma, 
schet- faktura 
5.  Inventarizatsiyada aniqlangan ortiqcha  
nomoddiy aktivlarning qiymatiga  
0410-
0490 
9390 
Qaror, 
dalolatnoma 
6.  Nomoddiy aktivlarni sotilishi va bepul 
berilishida : 
-sotish qiymatiga 
-QQS summasiga 
-boshlang‘ich qiymatga 
 
-eskirish summasiga 
 
-olingan foydaga 
-ko‘rilgan zararga 
 
 
4010 
9220 
9220 
 
0510-
0590 
9220 
9430 
 
 
9220 
6410 
0410-
0490 
9220 
 
9320 
9220 
 
 
Shartnoma, 
Schet-faktura, 
dalolatnoma 
7.  Nomoddiy aktivlar moliyaviy 
investitsiyalar sifatida kiritilganda: 
-kelishuv qiymatiga 
 
-boshlang‘ich qiymatiga 
 
-eskirish summasiga 
 
-QQS summasiga  
-olingan foyda summasiga 
 
 
 
0610-
0690 
9220 
 
0510-
0590 
9220 
9220 
 
 
 
9220 
 
0410-
0490 
9220 
 
6410 
9320 
 
 
Shartnoma, 
Schet-faktura, 
dalolatnoma 
8  Gudvil korxona harajatlari evaziga 
hisobdan chiqarilganda 
Hara-jat 
schyot-
lari 
0480 
Raschet 
9.  Inventarizatsiyada kamomad 
aniqlanganda 
-boshlang‘ich qiymatga 
 
-eskirish summasiga 
 
-kamomad summasiga 
 
 
9220 
 
0510-
0590 
470 
 
 
0410-
0490 
9220 
 
9220 
 
 
Dalolatnoma, 
qaror 
 
BXMS  №  7  «Nomoddiy  aktivlar»  ga  muvofiq  (  p.46  )  nomoddiy  aktivlar  har 
yilning  oxirida  yakuniy  hisobot  tuzish  oldidan  inventarizatsiyadan  o‘tqazilishi  lozim. 
PDF created with pdfFactory trial version 
www.pdffactory.com

---

 
86 
Bundan tashqari ular qayta baholashda, korxonada reorganizatsiya (birlashish, bo‘linish)  
yuz  berganda,  korxona  tugatilganda  inventarizatsiya  qilinadi.  Nomoddiy  aktivlarni 
inventarizatsiyasini  o‘tqazish  BXMS  №  19      «Invetarizatsiyani  tashkil  qilish  va 
o‘tqazish»da belgilangan tartib bo‘yicha amalga oshiriladi. 
Nomoddiy  aktivlarning  qiymati  oshirilganda  inventarizatsiya  qaydnomasi 
ma’lumotlari asosda quyidagi buxgalteriya yozuvlari qilinadi: 
•
 Boshlang‘ich qiymat oshirilganda