3 McCarthy, O'Dell English vocabulary in use pdf

xalqaro
iqtisodiy tashkilotlarning tartibga 
soluvchi roli rivojlanadi. 
Jahon xo‘jaligi
 suby
ektlarining o‘zaro aloqasi hamda 
o‘zaro bog‘liqligining kengayishi va kuchayishi global muammolarni hal etishda 
tobora ko‘proq davlatlarning ishtirok etishini taqozo etadi. Bu muammolarning 
murakkablashuvi ularning o‘z vaqtida va tezkorlik bilan hal etilishida 
hukumatlararo va nohukumat (ishlab chiqaruvchilar, kompaniyalar va firmalar, 
ilmiy jamiyatlar va boshqa tashkilotlarning birlashmalari) xalqaro iqtisodiy 
tashkilotlarining faoliyatini zaruriyatga aylantiradi. 
Shuningdek, jahon xo‘jaligi globalashuvi jarayonlarining 
ziddiyatli 
tomonlari
ham mavjud. Bu ziddiyatlarning asosiylari quyidagilardan iborat: 
1) turli mamlakatlardagi iqtisodiy rivojlanishning bir tekisda 
bormasligi. 
Iqtisodiy o‘sishning jadallashuvida ilmiy-texnika inqilobi (ITI) hal qiluvchi 
rol o‘ynaydi. XX asrning ikkinchi yarmiga kelib yangi texnika va 
texnologiyalarga “sakrab” o‘tilishi o‘ziga xos “tutash zanjir” hosil qildi. Global 
miqyosdagi axborotlashtirish natijasida turli mamlakatlarning texnologik 
jihatdan baravarlashuvi tendentsiyasi kuchaydi. Axborot, aloqa va transport 
vositalari rivojlanishidagi texnikaviy to‘ntarish yer sharining barcha 
mintaqalarida ITI yutuqlarini tezlik bilan o‘zlashtirish imkonini berdi. Natijada, 
bir mamlakatda yaratilgan yangi texnika va texnologiyalar, sun’iy to‘siqlarni 
bartaraf etgan holda, jahon bo‘yicha tezlik bilan tarqalmoqda.
PDF created with pdfFactory trial version 
www.pdffactory.com

---

215 
Biroq, XX asrning oxiriga kelib, jahon xo‘jaligidagi iqtisodiy o‘sish 
sur’atlarida jiddiy tafovutlar sezilmoqda. Birinchidan, rivojlanayotgan 
mamlakatlarda ishlab chiqarishning ko‘payishi tezligi juda o‘sib ketdi. Aholi jon 
boshiga YaIM o‘sish tendentsiyasiga ega bo‘lgan rivojlanayotgan mamlakatlar 
soni ko‘paydi. Ikkinchidan, iqtisodiy rivojlanish sur’atlaridagi tafovutlar 
natijasida g‘arb mamlakatlari iqtisodiy qudratining sekin-asta, biroq muntazam 
ravishdagi nisbatan pasayishi tendentsiyasi kuzatilmoqda. 
Ba’zi mamlakatlar o‘zlarining iqtisodiy o‘sish sur’atlarini sezilarli darajada 
oshirgan holda zamonaviy sanoatlashgan ishlab chiqarishning eng yuqori 
darajasiga erishiga harakat qilmoqdalar. Masalan, 1970-1980 yillarda yangi 
industrial mamlakatlarning “dastlabki avlodi” – Koreya Respublikasi, Tayvan, 
Singapur va Gonkong ancha tez sur’atlarda rivojlandi. 1990 yillarning oxiriga 
kelib yangi industrial mamlakatlarning “ikkinchi avlodi” – Indoneziya, Filippin, 
Malayziya, Tayland jadal sur’atda taraqiy etdi. Ular rivojlangan mamlakatlar 
bilan nafaqat an’anaviy ishlab chiqarish sohalari, balki murakkab texnika 
mahsulotlari, jumladan ishlab chiqarish vositalari bozori bo‘yicha raqobatlasha 
boshladilar. 
Biroq, hali jahon xo‘jaligi tarkibida ishlab chiqarishning sanoatlashuvi 
darajasiga yetmagan, taraqqiyotda ilgarilab ketgan mamlakatlarga yetib olish 
uchun zarur resurslarga ega bo‘lmagan ko‘plab mamlakatlar ham mavjud.