3-mavzu. Tadbirkorlik faoliyatida riboning ma‘n etilishi va ta’qiqlangan tadbirkorlik faoliyatlari

Ikkinchi guruh oyatlar
Ikkinchi guruh oyatlar yahudiylar, ularning qilgan ishlari va bunga muqobil tayinlangan jazolari haqida nozil bo’lgan. Qur’oni karimniing Niso surasi, 160-161-oyatlarida shunday deyiladi:
﴿فَبِظُلْمٍ مِنَ الَّذِينَ هَادُوا حَرَّمْنَا عَلَيْهِمْ طَيِّبَاتٍ أُحِلَّتْ لَهُمْ وَبِصَدِّهِمْ عَنْ سَبِيلِ اللَّهِ كَثِيرًا١٦٠
وَأَخْذِهِمُ الرِّبَا وَقَدْ نُهُوا عَنْهُ وَأَكْلِهِمْ أَمْوَالَ النَّاسِ بِالْبَاطِلِ وَأَعْتَدْنَا لِلْكَافِرِينَ مِنْهُمْ عَذَابًا أَلِيمًا١٦١﴾
“Yahudiy bo’lganlarning zolimliklari va ko’p (kishilar)ni Alloh yo’lidan to’sganlari sababidan ularga (oldin) halol qilingan narsalarni harom qilib qo’ydik”
“(Yana boshqa) sabablari ularning ustama (foiz) olishlari va odamlarning mol mulklarini nohaq yeganlaridir. Ularning kofirlariga alamli azobni tayyorlab qo’yganmiz”¹⁰
Bu oyatlarda musulmolar uchun ribo taqiqlanishining yaqin ekanligi uqtirilmoqda. Zero, yahudiylar ham ahli kitoblardan bo’lib, Muso (a.s.) ham ularga foiz aqiqini anglatgan. Biroq, yahudiy a’yonlari ushbu ilohiy amrni o’zgartirib, yahudiy bo’lmaganlardan foiz olinishining hukmini chiqarganlar. Yahudiylarning “Ikkinchi qonuni” kitobi 23 MAVZU 19 – qatorida shunday deb, bayon etilgan:
“O’z birodaringga kumushni ham, nonni ham, boshqa hech bir narsani orttirishga berma; chet yurtlikka orttirishga ber, birodaringga orttirishga berma. SHunda Robbing sendan o’z qo’llaring bilan qilayotgan mehnating, sen egallab yurgan yerda yurishing uchun rozi bo’ladi”
Yahudiylarga foizning harom qilinganligi Payg’ambarimiz (s.a.v.)ning hadisi shariflarida ham zikr etilgan. Bu mavzuda Sunani Termiziy kitobidakeltirilgan bir hadisga ko’ra, Nabiy (s.a.v.) huzuriga kelgan ikki yahudiy, “Biz Musoga to’qqizta aniq oyat berdik” oyatining ma’nosini so’raganlar. Payg’ambarimiz (s.a.v.) esa bu to’qqiz oyat ichida “foiz iste’mol qilmangiz” shaklidagi foizning taqiqlanishini aytganlar va Bani Isroilga man qilingan 9 ta harom narsani tushuntirib berganlar.¹¹