3-мавзу. Системанинг тугун кучланиш тенгламалари. Режа Тok va kuchlanishning asosiy garmonikalari Нosimetrik qisqa tutashuvlar Калит сўзлар

13-мавзу. Системанинг тугун кучланиш тенгламалари.
Режа
1 Тok va kuchlanishning asosiy garmonikalari
2 Нosimetrik qisqa tutashuvlar
Калит сўзлар. Ўткинчи жараён, трансформатор, турбина, электр станция, генератор, линия




3.13-rasm Uch fazali tizimda ko`ndalang nosimetriyaning umumiy ko'rinishi.
Uch fazali tizimning ixtiyoriy nuqtasida kundalang nosimetriya, masalan 3.11-rasmda koʻrsatilganidek ushbu nuqtada teng bo'lmagan qarshiliklarning qo'shilishi bilan ifodalanishi mumkin. Umuman olganda, bunday yondashuv umumiy yechimni olishga imkon beradi, shundan so'ng barcha alohida holatlar bo'yicha yechimlar olinadi. Biroq, umumiy yechim juda noqulay sharoitlarga olib k
eladi. Shuning uchun har bir ko`ndalang nosimetriyaning turini ifodalovchi chegara sharoitlaridan foydalangan holda yechimni amalga oshirish ancha sodda hisoblanadi.
Ushbu bobda nosimetrik qisqa tutashuvlarning uchta asosiy turi (ikki fazali, bir fazali va ikki fazali yerga) koʻrib chiqilgan; shu bilan birga dastlab bu nosozliklar metall deb taxmin qilinadi, keyin qisqa tutashuv va avariya joyida boʻlishi mumkin boʻlgan o`tkinchi qarshiliklarni (boshq. va hokazo) hisobga olish bo'yicha ko'rsatmalar beriladi.
Yuqoridagi hisob-kitoblar tabiiyki faqat tok va kuchlanishning asosiy garmonikalari hisobga olinishini va individual ketma-ketlik davri faqat reaktsiyalardan iborat boʻlib, qisqa tutashuvga nisbatan elementar shaklga qisqartirilgan ya’ni natijada paydo boʻlgan Elektr yurutuvchi kuch topilgan. Е<sub></sub> natijada reaktivlik x<sub>1</sub> , x<sub>2</sub> va x<sub>0</sub>. yuzaga keladigan
Chegara shartlarini yozayotganda biz A fazasini boshqa ikki fazadan farq qiladigan sharoitlarda ya’ni yuqorida aytganidek maxsus faza deb taxmin qilamiz.
Оldingi pаrаgrаfdа kеltirilgаn mаtеmаtik аppаrаtni bir fаzаli mеtаllik qisqа tutаshuv misоlidа ko’rаmiz ( 3.13a. rаsm). Tахmin qilаylik, fаzа А dа qisqа tutаshuv sоdir bo’ldi.
Chеgаrаviy shаrtlаrni yozib оlаmiz:
İ<sup>(1)</sup><sub>кB</sub> = 0 ; (3.35)
İ<sup>(1)</sup><sub>кC</sub> = 0 ; (3.36)
<sup>(1)</sup><sub>кА</sub> = 0 . (3.37)
(3.35) va (3.36) bilan qisqa tutashuv joyidagi tokning simmetrik tarkibiy qismlari oddiy bog`lanishlar bilan bog'langanligini tekshirish oson:
İ⁽¹⁾_кA1 = İ⁽¹⁾_кA2 = İ⁽¹⁾_кo = İ⁽¹⁾_кA (3.38)
Yuqorida aytilganlarga muvofiq, ixtiyoriy nosimetrik qisqa tutashuvlarda har bir ketma-ketlik uchun alohida Kirxgof qonunining asosiy tenglamalari quyidagicha boʻladi:
_к1 = _ - Z_{1 к1} (3.39)
_к2 = 0 – Z_{2 к2} (3.40)
_к0 = 0 – Z_{0 к0} (3.41)
bu erda _к1, _к2, _к0, _к1,, _к2, _к0qisqa tutashuv joyidagi kuchlanish va tokning simmetrik tashkil etuvchilari;
_ - qisqa tutashuv nuqtasiga nisbatdan natijaviy Elektr yurutuvchi kuch.
Z_1, Z_2, Z_0 - qisqa tutashuv nuqtasiga nisbatan tegishli ketma-ketlikdagi sxemalarining natijaviy qarshiliklari.
(3.37) ga muvofiq yerga zamenlangan faza uchun:
_кА = _кА1 + _кА2 + _кo= 0 (3.42)
yoki, bu erda simmetrik tashkil etuvchilari o'rniga ularning ifodalarini (3.39)- (3.40) va (3.42) hisobga olib quyidagilarni olamiz:
_А - j İ_кА1 (x_1 + x_2 + x_0) = 0,
bundan
İ⁽¹⁾_кА1 = ( _А / j(x_1 + x_2 + x_0)). (3.43)

Qisqa tutashuv joyidagi shikastlangan fazadagi tok

İ⁽¹⁾_кА = 3İ⁽¹⁾_кА1 (3.44)
Xuddi shu tok (3.45) ga asosan qisqa tutashuv nuqtasida yerga oqadigan tokdir.
Qisqa tutashuv joyidagi kuchlanishning simmetrik tashkil etuvchilari:
_ко = - jx_0İ_ко = - jx_0İ_кА1; (3.45)
_кA2 = - jx_2İ_кA2 = - jx_2İ_кА1; (3.46)
_кA1 = - ( _кA2 + _ко) = j(x_2+x_0) İ_кА1. (3.47)



3.14- rаsm. Bir fаzаli qisqa tutаshuv uchun tоklаr vа kuchlаnishlаrning vеktоr diаgrаmmаlаri
Qisqa tutashuv nuqtasidagi (yerga nisbatan) faza kuchlanishlari:


⁽¹⁾_кB = a^{2 (1)}_кA1 + a ⁽¹⁾_кA2 + ⁽¹⁾_к0 = j[(a²-a) x_2 + (a²-1)x_0]İ⁽¹⁾_кА1 ; (3.48)


⁽¹⁾_кC = j[(a-a²) x_2 + (a-1)x_0]İ⁽¹⁾_кА1 ; (3.49)

3.12-rasmda b va c bir fazali qisqa tutashuv joyidagi kuchlanish va toklarning vektor diagrammalarini ko'rsatadi. Shikastlangan fazalarning kuchlanishlari orasidagi _U burchak x_2 va x_0. orasidagi nisbatga bogʻliq. Bu esa kata farq qiladi: 60°  _U < 180°.

Pastki chegara x_0 = ; shartiga mos keladi; _U x_0 → 0 sifatida eng yuqori chegaraga yetadi. Faqat x_2 = x_0 uchun _U = 120° burchak ostida boʻladi.


Синов саволлари
1 Qisqa tutashuv tоklаri uzining mаksimаl qiymаtigа
2 Sinxron mashinaning magnit maydonini soʻndirish
3 Тоklаr vа kuchlаnishlаrning vеktоr diаgrаmmаlаri


Адабиётлар

1. Allayev Q.R. Elektromexanik oʻtkinchi jarayonlar: Oʻquv qoʻllanma. –Т.: Moliya, 2007. – 280b.

2. Markovich I.M. Режимы энергетических систем. -М; Energiya, 1969, 350s.