3-mavzu. Ochiq boshqarish printsipi. G‘alayonni kompensat-siyalash printsipi. Og‘ish bo‘yicha rostlash. Kom-binirlashgan sistemalar

Zamonaviy, yuqori sifatli barcha avtomatik boshqarish tizimlari teskari bog‘lanishli prinsip bo‘yicha ishlashadi. Bu prinsip avtomatik tizimlarning asosiy qonuniyatidir. Bunda tizimning barcha elementlari yopiq zanjirni boshqaruvchi konturni, tashkil etadi. Boshqaruvchi ta'sir esa kontur bo‘yicha ma'lum bir yo‘nalish bo‘ylab uzatiladi.

Zamonaviy, yuqori sifatli barcha avtomatik boshqarish tizimlari teskari bog‘lanishli prinsip bo‘yicha ishlashadi. Bu prinsip avtomatik tizimlarning asosiy qonuniyatidir. Bunda tizimning barcha elementlari yopiq zanjirni boshqaruvchi konturni, tashkil etadi. Boshqaruvchi ta'sir esa kontur bo‘yicha ma'lum bir yo‘nalish bo‘ylab uzatiladi.

Boshqaruvchi tizimlarda shunday holatlar mavjudki, ularda qo‘llaniladigan qurilmalar qo‘zg‘atuvchi ta'siz funksiyasida bevosita faoliyat ko‘rsatib, uni ta'sirini kompensatsiyalaydi. Sozlashning bunday usuli qo‘zg‘atish bo‘yicha sozlash qonuniyati deb ataladi. Ammo bunday sozlashda, boshqa faktorlar ta'sirida o‘zgargan, chiqishdagi o‘zgaruvchini og‘ishi hisobga olinmaydi va to‘ldirilmaydi. Qo‘zg‘atuvchi ta'sir funksiyasida boshqaruvchi ta'sir ko‘rsatuvchi qurilmani kompensatsiyalovchi bog‘lanish deb atash mumkin. Agar bordiyu, bir necha qo‘zg‘atuvchi yoki to‘ydiruvchi ta'sirlar o‘rin tutadigan bo‘lsa, sozlagich ularning har biri uchun kompensatsiyalovchi bog‘lanishga ega bo‘lishi lozim; faqat shundagina chiqishdagi o‘zgaruvchini belgilangan darajada ushlab turish mumkin. Tabiiyki, bu hollarda sozlagichning konstruksiyasi murakkablashadi, xilma xil elementlar uchun ehtiyoj tug‘iladi.

Yuqori darajadagi sifatga ega bo‘lgan avtomatik tizimlarini yaratish uchun sozlashning mujassamlangan tartibidan, ya'ni bir paytning o‘zida og‘ish va qo‘zg‘atish bo‘yicha sozlash qonuniyatidan foydalanish maqsadga muvofiqdir. Bu sozlash yuqori aniqlikni ta'minlaydi.

Har xil prinsiplarda ishlaydigan tiziimlar o‘zaro ancha farq qiladi. Masalan, og‘ish bo‘yicha sozlash qonuniyati orqali boshqariluvchi tizimlarda boshqaruvchi ta'sir yopiq kontur bo‘yicha o‘tadi. Bunda ta'sir ketma-ket bir elementdan ikkinchi elementga o‘tib o‘zining o‘lchamini va fizik tabiatini o‘zgartirib boradi. Ta'sirning tarqalishi bir yo‘nalishda bo‘lib, ta'sir tarqalishi yo‘nalishi deb nomlanadi.