3-Мавзу. Маҳсулот сифатининг моҳияти режа Сифатни бошқаришнинг замонавий моделлари

К. Исикава (Ишикава) 50-йиллар
Истеъмолчиларни ҳақиқатан ҳам қониқтирадиган хосса бўлиб, ўз ичига сотишдан кейинги хизмат кўрсатиш, бошқариш сифати, компания ва инсон ҳаётининг сифатини олади.
	Дж. Эттингер, Дж. Ситтиг, 60-йиллар	Агар истеъмолчи хоссаларни уларнинг муҳимлиги бўйича гуруҳлаш имкониятига эга бўлса, сифат рақамли қийматларда ифодаланиши мумкин. У – ўлчанадиган катталик, ва демак, маҳсулотнинг унга қўйиладиган талабларга мувофиқ эмаслиги қандайдир доимий ўлчов, одатда бу пул бирлиги орқали ифодаланиши мумкин. Сифат кўрсаткичларини ўлчаш усулларини ўргатадиган махсус квалиметрия фани ишлаб чиқилган.
	Г. Тагути (А. Тагучи) 70-йиллар	Товарнинг сифати жамиятнинг шу товарни ишлаб чиқариш ва ундан фойдаланиш билан боғлиқ харажатлари (йўқотишлари) мажмуи билан ўлчанади. Йўқотишлар қанчалик кам бўлса, товар-нинг сифати шунчалик юқори бўлади.
	ГОСТ 15467-79	Маҳсулот сифати – унинг нимага мўлжалланганлигига мувофиқ равишда муайян эҳтиёжларни қондиришга яроқлилигини белгиловчи хоссалари мажмуи.
	ИСО 9000 халқаро стандарти	Сифат – буюмлар, хизматлар ва жараёнларнинг белгиланган ёки кутилаётган эҳтиёжларни қондиришини таъминловчи хоссалари ва тавсифларининг мажмуи.

Стандартлаштириш бўйича халқаро ташкилот ИСО 8462 стандартини киритди, у ўз ичига «сифатни таъминлаш», «сифатни бошқариш», «сифат спирали» каби тушунчаларни олади.


Халқаро даражада сифатга қўйиладиган талаблар 9000 серияли ИСО стандартлари билан белгиланган. Бу стандартларнинг биринчи таҳрири ХХ асрнинг 80-йиллари охирида қабул қилинган ва халқаро стандартлаштиришнинг янги даражага кўтарилганлигини билдирган эди. Стандартлар бевосита ишлаб чиқариш жараёнларига, бошқарув соҳасига кириб борди, сифатни таъминлаш тизимларига аниқ талаблар қўйилди. Улар сифат тизимини сертификатлашнинг бошланишига асос солдилар. Менежментнинг мустақил йўналиши – сифат менежменти пайдо бўлди.
Бугунги кунда олимлар ва амалиётчилар сифат менежментининг замонавий усулларини TQM (total quality management)- умумий сифат менежменти методологияси билан боғламоқдалар.
ИСО 9000 стандартлари сифат тизимларини баҳолаш бўйича шартнома шартларига ягона халқаро ёндашув белгилади ва бир вақтнинг ўзида маҳсулот ишлаб чиқарувчилар ва истеъмолчилар ўртасидаги муносабатларни тартибга солди. Бошқача қилиб айтганда, ИСО стандартлари – бу ишлаб чиқариш маданиятига қатъий риоя қилган ҳолда фақат истеъмолчи манфаатларини қондиришга йўналтирилгандир.