3-Mavzu: Mashinasozlikda ishlab chiqarishning turlari, shakllari, ularning tavsiflari va vaqt meyorlari

---

3-Mavzu:Mashinasozlikda ishlab chiqarishning turlari, shakllari, ularning 
tavsiflari va vaqt meyorlari
Reja: 
1 .Mashinasozlik zavodining strukturaviy asosi. 
2. Amallar bog’lanish koеffisienti va ishlab chiqarish turlari. 
3. Yakka (donalab) ishlab chiqarish va uning tavsifi. 
4. Seriyalab ishlab chiqarish va uning tavsifi. 
5. Ommaviy (ko’plab) ishlab chiqarish va uning tavsifi. 
6. Ishni tashkil qilish shakllari. 
7. Tehnologik vaqtni meyorlash usullari.
8. Donabay vaqtning tarkibiy qismi, asosiy tushunchalar. 
9. Donabay vaqt formulasi va uning tashkil еtuvchilari. 
Tayanch so’zlar:
1.Ishchi joy. 2. Yakka ishlab chiqarish. 3. Seriyali ishlab 
chiqarish. 4. Ommaviy ishlab chiqarish. 5. Potok. 6. Norma. 7. Vaqtni normalash. 
8. Vaqtlar: asosiy, yordamchi, tashkillashtirish (ishchi joyni va texnik), еhtiyoj, 
partiya uchun va tayyorlovchi-yakunlovchi. 
1. Mashinasozlik zavodining strukturaviy asosi 
Buyum ishlab chiqarishda aksariyat mashinasozlik texnologiyasi usullaridan 
foydalanuvchi ishlab chiqarishga mashinasozlik deb ataladi. Mashinasozlik 
strukturaviy asosini ishlab chiqarish uchastkalari yig’indisidan iborat bo’lgan 
sexlar tashkil qiladi. Ishlab chiqarish uchastkalari еsa: predmetli, texnologiyali 
yoki predmetli texnologiyali tamoyillar asosida uyushtirilgan ishchi joylar 
guruhlarini birlashtiradi. 
2. Amallar bog’lanish koеffisienti va ishlab chiqarish turlari 
 
Turli texnologik amallar soni O-ni, bir oyga teng rejalashtirilgan davr ichida 
bajargan yoki bajariluvchi ishchi joylar soni I-ga nisbati amallar bog’lanish 
koеffisienti К
bk
deb ataladi. 
К
bk
= O / I 
j
Amallar bog’lanish koеffisienti ishlab chiqarish tipining asosiy tavsiflaridan 
biridir (GOST 3.1121-84). Yuqoridagi GOST ga binoan: К
bk
= 1- ommaviy 
(ko’plab) ishlab chiqarish uchun; 2 = К
bk
< 10 - yirik seriyalab ishlab chiqarish 
uchun; 10 <К
bk
<20 -o’rta seriyalab ishlab chiqarish uchun; 20 <К
bk
< 40 - mayda 
seriyalab ishlab chiqarish uchun belgilangan. Yakka ishlab chiqarish uchun 
belgilanmagan. 
Yuqoridan aniq bo’ldiki, ishlab chiqarish turiga beshta tipdagi ishlab 
chiqarishlar kirar еkan: yakka, mayda seriyali, seriyali, yirik seriyali va ommaviy 
(yalpi). 

---