3-mavzu. Gravitatsiyava flotatsiya usulida boyitishning nazariy asoslari. Cho’ktirish usuli va og’ir suyuqliklarda boyitish asoslari. Reja: Gravitatsiya usulida boyitishning nazariy asoslari. Cho'ktirish usulida boyitishning mohiyati

3-mavzu. Gravitatsiyava flotatsiya usulida boyitishning nazariy asoslari. Cho’ktirish usuli va og’ir suyuqliklarda boyitish asoslari .

Reja:

1. 
   Gravitatsiya usulida boyitishning nazariy asoslari .
   
2. 
   Cho'ktirish usulida boyitishning mohiyati.
   
3. 
   Porshenli cho'ktirish mashinasining tuzilishi va ishlash tartibi.
   

4.Diafragmali cho'ktirish mashinasining tuzilishi va ishlash tartibi
Tayanch iboralar- Gravitatsiya usulida boyitish, cho'ktirish usulida boyitish, porshenli cho'ktirish mashinasi, diafragmali cho'ktirish mashinasi

Gravitatsiya usuli bilan boyitish(saralash) asosan zarrachalarning og‘irlik kuchi

ta’sirida ma’lum muhitda har xil tezlik bilan harakatlanishga asoslangan.
Bu usul boyitish usullari ichida eng qadimgisi hisoblanadi.
Odamzot birinchi bo‘lib daryo qumlaridan oltinni yuvib olishni o‘rganganlar. Bu gravitatsiya usuliga kiradi. Gravitatsion boyitishning prinsiplari(tamoyillari) odamlarga 2 ming yil oldin ma’lum bo‘lgan va birinchi bo‘lib Pliniy, keyinroq Agrikol tomonidan yozma ravishda bayon etilgan. Vaqt o‘tishi bilan bu usul takomillashib borgan, unumdorlikni oshirish uchun har xil moslamalar, qurilmalar ixtiro qilingan. Eramizdan avvalgi V asrlardayoq (Gerodot zamonida) sochma konlarni boyitishda shlyuzlar, butanalar ishlatilgan.
Gravitatsion boyitishning eng rivojlanish davri XIX asr oxiri va XX asrning o‘rtalariga to‘g‘ri keladi. Bu davrda hozirgi zamon gravitatsiya usulini nazariyasi shakllanadi, juda ko‘p yangi apparatlar yaratiladi. Hozirgi vaqtda gravitatsiya usulidan dunyoning barcha boyitish fabrika­larida foydalaniladi. Bunga sabab, usulning soddaligi, kamharjligi, unumdorligining yuqoriligidir.
Yuqorida aytilganidek, gravitatsiya usuli ajralayotgan zarrachalar zichliklarning farqiga asoslangan.
Gravitatsiya usuli bilan boyitishda ma’lum kattalikdagi har xil zichlikka ega bo‘lgan zarrachalar muhitda (havoli, suvli) harakat qiladilar. Zarrachalarning muhitda harakatlanish qonuniyatlarini mexanika, gidrav­lika, fizika qonunlari hamda gidrodinamika va aerodinamika­larning asosiy nazariyalari orqali tushuntiriladi. Ba’zi bir xollarda statistik fizika va ehtimollar nazariyalaridan foydalaniladi.
Gravitatsion boyitish usullarini yagona bir sistemaga birlashtirish, klassifikatsiyalash(tasniflash) qiyin. Ko‘pincha, ishlatiladigan dastgohlar turiga qarab, muhitga va boshqa tamoyillarga asoslanib sinflarga ajratish mumkin, masalan:
1. Gravitatsion boyitish muhitida qatlamlanish quyidagicha bo‘ladi: gidravlik, pnevmatik, og‘ir suyuqlik, elektrolit muhitlarda.
2. Qiya tekislikda harakatlanayotgan suyuqlikda ajratish: novda, shlyuzda, boyitish stolda, burama saralagichda boyitish va hokazo.