3-mаvzu. Buxgalteriya balansi, schyotlar tizimi va ikki yoklama yozuv

3.5-jadval
3-muomaladan keyingi balans

Aktiv	Summa, so‘m	Passiv	Summa, so‘m
Asosiy vositalar (+500000)	1812600	Ustav kapitali	1448960
Materiallar (-8600)	15600	Rezyerv kapitali (+500000)	500000
Asosiy ishlab chiqarish (+8600)	52450	Xodimlar bilan mehnat haqi bo‘yicha hisoblashuvlar (-14500)	25390
		Budjet bilan hisob-kitoblar (+14500)	14500
Hisob-kitob schoti	134400	Mol yetkazib beruvchilar	26200
Balans	2 015050	Balans	2 015050

Shunday qilib, bu xo‘jalik muomalasi natijasida balans aktivi va passivi bir xil summaga ko‘payib, lekin balans tengligi buzilmagan.

Uchinchi tip o‘zgarish uchun yani o‘zgarish balansning aktividagi moddalarda ham, passividagi moddalarda ham ko‘payish tomonga sodir bo‘lganda quyidagicha matematik model tuziladi:
, (3)
Bu model balans aktivi va passivining moddalari bir xil summalarga ko‘payganda, shu summalarga aktiv passiv summalari yig‘indisi ham ko‘payadi, aktiv va passiv tengligi esa buzilmaydi deb o‘qiladi.
4-Muomala. Mol yetkazib beruvchilarga hisob-kitob schotidan 13900 so‘m qarz puli o‘tkazildi. Bu muomala natijasida hisob-kitob schotidagi qoldiq 13900 so‘mga kamaydi (134400-13900 q 120500) va bir vaqtning o‘zida mol yetkazib beruvchilarga bo‘lgan qarz ham shu summaga kamaydi (26200 - 13900 q 12300).
Bu muomala balansning aktivida ham, passivida ham bir xil summaga kamayishga olib keldi. Lekin balans tengligi buzilmadi.
Yuqoridagi barcha muomalalarni aks ettirganimizdan so‘ng korxona balansi quyidagi ko‘rinishga keladi(3.6-jadval).