3-mаvzu. Buxgalteriya balansi, schyotlar tizimi va ikki yoklama yozuv

3.4-jadval
2-muomaladan keyingi balans

Aktiv	Summa, so‘m	Passiv	Summa, so‘m
Asosiy vositalar	1312600	Ustav kapitali	1448960
Materiallar (-8600)	15600	Xodimlar bilan mehnat haqi bo‘yicha hisoblashuvlar (-14500)	25390
Asosiy ishlab chiqarish (+8600)	52450	Budjet bilan hisob-kitoblar (+14500)	14500
Hisob-kitob schoti	134400	Mol yetkazib beruvchilar	26200
Balans	1515050	Balans	1515050

Endi ikkinchi tip o‘zgarish, ya'ni faqat passivdagi moddalarda sodir bo‘ladigan, o‘zgarishlar matematik modelini tuzamiz. Bunda avvalgi shartli belgilardan foydalanamiz va balans passivi moddalarining summasini p harfi bilan belgilaymiz. Bunda matematik model quyidagicha bo‘ladi:
, (2)
Ushbu model balans passividagi bir modda ko‘payganda boshqasi (u bilan bog‘liq bo‘lgan) huddi shu summaga kamayadi deb o‘qiladi. Bu vaqtda har bir aktiv va passivning alohida jami summasi o‘zgarmaydi va ularning o‘zaro tengligi buzilmaydi.
3. Muomala. “Zenit” zavodidan tekinga 500000 so‘mlik asosiy vosita (Televizor)qabul qilib olindi. Bu muomala natijasida balans aktivida ham, passivida ham o‘zgarish (ko‘payish) sodir bo‘lgan. Birinchidan, aktivdagi “Asosiy vositalar” moddasi 500000 so‘mga ko‘paygan (1312600Q 500000 q 1812600), ikkinchidan passiv tomonda “Rezyerv kapitali” moddasi paydo bo‘ladi (500000 so‘mga).