3-Маvzu Atrof muhitni texnogen ifloslanishi Reja Texnogen jarayonlarning tavsifi

Texnogenez (yoki "antropizatsiya")-insonning ishlab chiqarish va qishloq xo'jaligi faoliyati ta'siri ostida landshaftlarning o'zgarishi.
Texnogenez mexanik, geokimyoviy va geofizik jarayonlarning to'plamidan kelib chiqqan biosferani o'zgartirishdan iborat.
Ma’lum bir sharoitlarda texnogen jarayonlar aniq ifodalangan yo‘nalishga ega bo‘lishi mumkin. Masalan texnogen jarayonlarning ko`rinishi sifatidagi, tog` urilishi shaxta uslubida tog` ishlanmalari ko`rinishida paydo bo`ladigan jarayonlar, aniq injener – geologic xarakterga ega bo`ladi.
Yer osti ishlanmalarida to`plangan yer osti suvlarining to`satdan yorib otilib chiqishi, suvli qatlamlarda filtratsion turlilik qurilish zonasida qoldiq gidrostatik bosim hosil bo`lganda aniq ifodalangan gidrogeologik yo`nalishdagi jarayonlar hosil bo`ladi. Biroq, ko`p hollarda texnogen jarayonlar o`z mazmuni shakllanish sharoiti, atrof va geologic muhitga o`zining salbiy ta`siri kompleks jarayondir; Ular geologic va injener –geologik belgilar bo`yicha o`zaro bog`liqlik ko`rinib turadi.
Bunday kompleks texnogen jarayonlarga quyidagilarni kiritish mumkin, masalan, qattiq foydali qazilma konlarini kovlab olishda paydo bo`ladigan jarayonlarga, yer osti suvlarini intensive tortib oluvchi inshootlar atrofida. Aslida qatlamni quritish maqsadida yer osti suvlarini tortib olish gidrogeologik jarayon. Shular bilan bir qatorda tog` jinslarni quritish oqibatida gidrogeologik jarayon ikkilamchi zichlanish oqibatida injener – geologic jarayonlar shakllanadi va buning bilan yer yuzasining cho`kishi va yer osti inshootlarining deformatsiyasi (mexanik kuchlanish) sodir bo`lib turadi.


2. Qishloq xo`jaligi faoliyati va gidrotexnik inshootlar rayonida shakllanadigan texnogen jarayonlar.
Qishloq xo`jaligi faoliyati juda turli- tuman suv bilan ta`minlab obyektlarida shakllanadigan texnogen jarayonlar haqida va sug`orma dehqonchilik, suv omborlari, irrigatsion kanalllar sug`orish tizimi rivojlanishi bilan bog`liq jarayonlarni ko`rib chiqamiz. Issiqlik massa almashinuv yo`nalishi bo`yicha injeksion guruhga mansub va faqat suv omborining qirg`oqlarini yuvilishi alohida bo`linadi.
Atrof- muhitga anchagina salbiy ta`sir ko`rsatuvchi va geologic muhitga salbiy ta`sir ko`rsatuvchi texnogen jarayonlarga yer osti suvlarini ko`tarilishi va tekislikdagi suv omborlari ta`sirida botqoqlanish jarayoni, sun`iy sug`orish natijasida tuproqlarni qayta sho`rlanishi, yer osti suvlarini kimyoviy ifloslanishi ( suvli qatlamga zahar, kimyoviy moddani singib kirishi). Oxirgi chorvachilikni industrializatsiyasi munosabati bilan, suyuq chiqindilarni infiltratsiyasi natijasida yer osti suvlarini bakterialagik ifloslanishi kuzatilmoqda.