3-Mavzu: Asosiy tushuncha va tariflar. Reja

3-Mavzu: Asosiy tushuncha va tariflar.
 
Reja:
 

• Quvvat, burovchi moment
• Indikatorli va samarali quvvat.
• Divigatel quvvatiga ta`sir etuvchi asosiy omillar.
• Harakatlanishga qarshilik ko’rsatuvchi kuchlar

Burovchi moment - krivoshipni aylantiruvchi kuchning krivoship radiusiga ko’paytmasidir. Burovchi moment nyutonmetrlar (N*m)da ifodalanadi.
effektiv quvvat, kVt;
tirsakli valning aylanish chastotasi, ayl/min.
Quvvat deb, vaqt birligi ichida bajarilgan ishga aytiladi. Agar vaqt birligi sekund (s) bo’lsa u holda quvvat vaqtda (Vt) o’lchanadi.
Dvigatelning quvvati:
- indikatorli(Ni),
- effektiv (Ne),
- litr quvvat (Nl) larga farqlanadi.
Indikator quvvat (Ni)- bu dvigatel silindrida gazlarning kengayishidan hosil bo’ladigan quvvat indikator quvvati deyilib, u dvigatelning litrajiga, silindrlar soniga, tirsakli valning aylanish tezligiga va o’rtacha indikator bosimga bog’liq.
Pi - o’rtacha indikator bosim, MPa;
Vh - bir silindrning ishchi hajmi, l;
n - tirsakli valning aylanish chastotasi, ayl/min;
i - silindrlar soni;
τ - dvigatelning taktliligi, (to’rt taktli dvigatellar uchun τ=2; ikki taktlilar uchun τ=1).
Dvigatelning effektiv quvvati (Ne) - bu dvigatelning tirsakli validan olinib, kuch uzatish qismiga beriladigan quvvat. Effektiv quvvat indikator quvvatga nisbatan past, chunki bu quvvatning bir qismi dvigatel mexanizmlaridagi ishqalanish kuchlarini yengishga va yordamchi qurilmalarni ishlatishga sarflanadi. Effektiv quvvatni quyidagi formula yordamida aniqlanadi
(kVt)
Dvigatelning litr quvvati (Nl) - bu dvigatel effektiv quvvatining silindrlari ish hajmiga nisbati.
Dvigatelning litr quvvati dvigatel silindrlarining ishchi hajmidan foydalanishini xarakterlaydi. Litr quvvati qancha katta bo’lsa, dvigatelning massasi va gabariti kichik bo’ladi. To’rt taktli dizellarda lirt quvvati 7….13 kVt/l karbyuratorli dvigatellarda esa-18…..38 kVt/l ni tashkil etadi.
kVt/l