3-mavzu. Adabiy til me’yorlari

ASOSIY TUSHUNCHALAR:

Aksent - Accent - boshqa tilda so’zlaganda tovushlarni o’sha tildagidan boshqacha talaffuz qilish

Nutq texnikasi – bu nutqning tinglovchi yoki O’quvchiga etkazishda qO’llaniladigan vositalarining nutqiy sharoit, nutqiy vaziyat va nutq maqsadiga muvofiq tanlanishidir. Nutq ikki kO’rinishda voqelanadi, shuning uchun uning texnikasi ham ikki xil bO’ladi: 1.Og`zaki nutq texnikasi. 2. YOzma nutq texnikasi.

Diksiya - diksiya - (lotincha dictio – talaffuz) – tovush va tovush birikmalarini aniq, ravshan talaffuz qilish, nutq madaniyatining muhim unsurlaridan biri.

Ehtirosli bayon (ekspressivlik) - notiqning nutq jarayonida bildirgan fikrlariga xatti-harakati va ovoz ohangi bilan o’z munosabatini (xursandlik, afsus, g’azab, ishoet, va h.k.) bildirishi.

Tez aytish - nutq tovushlari uyg’unligiga asoslangan janr, o’xshash tovushli so’zlar yoki so’z birikmalarining bir nafasda shiddatli aytilishi orqali u yoki bu tovush, u yoki bu so’z talaffuzida chalg’ish yoki tutilishdagi kamchiliklarni tuzatishga yordam beradi.

Ovoz - oliy asab tizimi signallarining mahsuli, ovoz apparati yordamida chiqariladigan balandligi, kuchi va tembri jihatidan har xil bo’lgan tovushlar. Odam his, sezgi, fikr-tuyg’ularini ko’pincha ovoz chiqarib ifodalaydi (baqirish, kulish, yig’lash, so’zlash, kuylash va boshqalar).

Intonatsiya (lot. - baland tovush bilan talaffuz etaman). Nutqning sintaktik ma`nolarni va ekspressiv - emotsioial bo’yoqlar-ni ifodalashi uchun xizmat qiluvchi ritmik- melodik tomoni; ovozning baland-pastligi; ohang.