1. O`zbek tili terminlar tizimining o`z boyliklari hisobiga kengayishining nechta yo`li bor?

1.O`zbek tili terminlar tizimining o`z boyliklari hisobiga kengayishining nechta yo`li bor?
O‘zbek terminologiyasining o‘z boyliklari va imkoniyatlari hisobiga taraqqiy etishi ikki yo‘l bilan voqelanadi: a) tilda mavjud, tayyor so‘zlardan yangi narsa-predmet va tushunchalarni ifodalashda foydalanish: b) o‘zbek adabiy tili so‘z yasash imkoniyatlari ishtirokida yangi terminlar yaratish.

2. Termin yasashda qanday usullardan unumli foydalaniladi?

Yangi terminlarni ro‘yobga keltirishda so‘z yasashning morfologik, semantik va sintaktik usullaridan unumli istifoda etiladi. Terminlar yaratishda kalkalash usulining ham sezilarli o‘rni bor.
3. Terminlar yasashda kalkaning o‘rniga baho bering.
Vaqtinchalik eyforiya natijasida totalitar tuzumga nisbatan yillar davomida shakllangan sovuqlik oqibatida qator ruscha-baynalmilal terminlarni almashtirish harakati ko‘zga yaqqol tashlandi. Masalan, aeroport termini o‘rnida qo‘nalg‘a, tayyoragoh, bandargoh terminlari ishlatila boshlandi, institut termini oliygoh, ilmgoh, bilimgoh so‘zlari bilan almashtirildi, jurnal termini o‘rnida oynoma, majalla, jarida, oybitik so‘zlarini ishlatish tavsiya etildi.
4. O‘zbek terminlar tizimida arabcha o‘zlashmalarning ahamiyati qanday?
O‘zbek tilida katta miqdordagi arabcha va o‘zlashmalarning qo‘llanishda qolayotgani sir emas. Bularning muayyan qismi ilmiy terminologiya tarkibida o‘z faolligini yo‘qotmagan. Xususan, maktab, sinf, muallim, ma’ruza, muvozanat kabilar arab tilidan o`zlashgan.
5. Terminologiya maslalarining mamlakatimizda davlat siyosati darajasiga ko‘tarilishini izohlang.
O‘zbekiston Oliy Kengashi tomonidan 1989- yilning 21- oktabrida “Davlat tili haqida”gi Qonunning qabul qilinishi o‘zbek tili so‘z boyligining asosiy qatlamlaridan hisoblanmish terminologik leksikaga yangicha munosabatda bo‘lishni taqozo etdi. Qonunning 7-moddasida ta’kidlanganidek, “Davlat o‘zbek tilining boyitilishi va takomillashtirilishini ta’minlaydi, shu jumladan, unga hamma e’tirof qilgan ilmiy-texnikaviy va ijtimoiy-siyosiy atamalarni joriy etish hisobiga ta’minlaydi”.

6. Respublika avtomobil sanoatida qo‘llanuvi tijoriy atamalar xususida mulohaza yuriting.

O‘zbek terminologiyasi Tiko (Tiko,) Damas (Damas), Neksiya (Neksia), Lasetti (Lacetti), Matiz (Matiz), Spark (Spark),Epika (Epika), Kaptiva (Kaptiva), Malibu (Malibu), Kobolt (Cobolt) singari Respublikada konveyyerga qo‘yilgan yengil avtomobillarning tijoriy nomini anglatuvchi atamalar hisobiga yana ham boyidi.

 7. “Devonu lug‘otit turk”da qayd etilgan ekoterminlarni aniqlang.

8. Quyidagi matnda ishlatilgan ruscha-baqynalmilal o‘zlashma terminlar xususida bahs yuriting:

Semema va ma’no bir tushunchaning ikki xil nomlanishidir. Semema bir necha turlarga bo‘linadi: leksik ma’noni ifodalovchi semema, grammatiik ma’noni ifodalovchi semema va h.k. Sememalar ham tarkibiy qismlarga ajratiladi. Sememaning tarkibiy qismi ema yoki subsema deb yuritiladi.

Denotativ semalar leksemaning lug‘aviy ma’nosini, konnotativ ma’nolar esa leksemaning denotativ ma’nosi ustiga yuklatilgan qo‘shimcha ma’nolarni voqelantiradi.

Leksik, Grammatik, denotative, konnotativ so`zlari ruscha-baynalminal so`zlardir.